Research Article
BibTex RIS Cite

NEPOTİZM İLE İŞE YABANCILAŞMA ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA: DEVLET SU İŞLERİ ÖRNEĞİ

Year 2024, Volume: 33 Issue: 1, 222 - 240, 30.04.2024

Fidan Alhas

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1400382

Abstract

Bu çalışmada nepotizm ile işe yabancılaşma arasında ilişki olup olmadığı incelenmiştir. Çalışanların kurumda nepotizm ile karşılaşmalarının kurumdaki işlerine yabancılaşmalarına neden olabileceği düşüncesinden hareketle bu konu araştırılmıştır. Çalışma Kars İlinde bulunan 24. Bölge Müdürlüğü Devlet Su İşleri’nde çalışan 415 personel ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya ait verileri hızlı ve kolay toplayabilmek amacıyla kolayda örnekleme yönteminden faydalanılmıştır. Çalışmada “İşe Yabancılaşma Ölçeği” ve “Nepotizm Ölçeği” kullanılmıştır. Değerlendirmeleri gerçekleştirebilmek amacıyla frekans dağılımları, çarpıklık, ortalama, basıklık, normal dağılım, standart sapma, doğrulayıcı faktör analizi ve çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Çalışmada genel nepotizm ile genel işe yabancılaşma arasında pozitif bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Ayrıca terfide kayırmacılık ile işe yabancılaşma arasında pozitif ve işe alma sürecinde kayırmacılık ile işe yabancılaşma arasında pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Fakat işlem kayırmacılığı ile işe yabancılaşma arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır. Çalışanların kurumda nepotizm ile karşılaşmaları diğer çalışanlarda işe yabancılaşmaya neden olacağı için iş yerinde yapılan kayırmacılık davranışlarına olumlu bakılmamaktadır. Bu nedenle kurumda hem nepotizm hem de işe yabancılaşmayı azaltabilecek önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

nepotizm işe yabancılaşma devlet su işleri yöneticiler memurlar

References

  • Abaslı, G. (2018). Örgütsel dışlanma, işe yabancılaşma ve örgütsel sinizm ilişkisine yönelik öğretmen görüşleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Aiken, J. ve Hage, M. (1966). Organizational alienation: a comparative analysis. American Sociological Review, 31, 497-507.
  • Akpolat, T. ve Oğuz, E. (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinde örgütsel sinizmin işe yabancılaşma düzeyine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 947-971.
  • Aksu, T. ve Güneri, B. (2011). Öğretim elemanlarının maruz kaldıkları yıldırma davranışlarının işe yabancılaşmaları üzerine etkisi. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(4), 28-43.
  • Alhas, F. (2021). İş yeri nezaketsizliği ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. Business, Economics and Management Research Journal, 4(2), 156-175.
  • Alömeroğlu, E. (2017). Hemşirelerde işe yabancılaşma: İstanbul ilinde özel ve kamu hastanelerinde bir uygulama (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
  • Arat, H. (2019). Otel işletmelerinde örgütsel politika ve işe yabancılaşma arasındaki ilişkide iş stresinin düzenleyici rolü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir.
  • Arslan, E., Güripek, E. ve İnce, C. (2018). İşe yabancılaşma ve kişi-örgüt uyumu arasındaki ilişkide kariyer bağlılığının rolü: otel işletmelerinde bir araştırma. Journal of Recreation and Tourism Research, 5(1), 1-12.
  • Asunakutlu, T. (2010). Kayırmacılığın temelleri: benzerlik ve benzemezlik. R., Erdem (Ed.). Yönetim ve örgüt açısından kayırmacılık (s. 41-60) içinde. Beta Basım.
  • Asunakutlu, T. ve Avcı, U. (2010). Aile işletmelerinden algısı ve iş tatmini ilişkisi üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 93-109.
  • Aşık, N. A. (2018). Örgüt iklimi ve işe yabancılaşma ilişkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 29-41.
  • Atalay, M. (2013). Kurumsal ataletin yabancılaşma ve işten ayrılma niyetine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
  • Avcu, A. (2017). Şirketlerde nepotizm uygulamasının çalışanların iş tatmini ve tükenmişlik düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
  • Aydeniz, H. (2010). Yabancılaşma ve günah kavramlarına genel bir bakış ve bu kavramların Paul Tillich düşüncesindeki yeri ve önemi. EKEV Akademi Dergisi, 14(43), 299-316.
  • Aydın, E. ve Özeren, E. (2019). Akademide işe yabancılaşma olgusu: araştırma görevlileri üzerine nitel bir alan çalışması. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 159-178.
  • Aydın, Y. (2015). Örgütsel sessizliğin okul yönetiminde kayırmacılık ve öğretmenlerin öz yeterlik algısı ile ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Babadağ, M. (2020). İş becerikliliğinin işe yabancılaşma üzerindeki etkisi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(2), 1111-1128.
  • Bağ, Ç. (2023). İşyeri yalnızlığı ile işe yabancılaşma arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karabük Üniversitesi, Kütahya.
  • Bartlett, J. E., Kortlik, J. W. ve Higgins, C. C. (2001). Organizational research: determining appropriate sample size in survey research. Information Technology, Learning and Performance Journal, 19(1), 43-50.
  • Baumgartner, H. ve Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: a review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161.
  • Bayar, A. ve Köksal, B. (2023). Doğum izni sonrası göreve başlayan öğretmenlerin mesleğe yabancılaşma kavramına ilişkin düşünceleri. International Academic Social Resources Journal, 8(47), 2259-2268.
  • Begenirbaş, M. (2015). Psikolojik sermayenin çalışanların duygu gösterimleri ve işe yabancılaşmalarına etkileri: sağlık sektöründe bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 249-263.
  • Bekesiene, S., Petrauskaite, A. ve Kazlauskaite Markeliene, R. (2021). Nepotism and related threats to security and sustainability of the country: The Case of Lithuanian Organizations. Sustainability, 13(1536), 1-22.
  • Bellow, A. (2003). Inpraise of nepotism. Random House.
  • Bentler, P. M. (1980). Multivariate analysis with latent variables: causal modeling. Annual Review of Psychology, 31, 419-456.
  • Bolat, O. İ., Bolat, T., Seymen, O. ve Katı, Y. (2017). Otellerde nepotizm (akraba kayırmacılığı) ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: kariyer düzleşmesinin aracılık etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 157-180.
  • Boz, M. (2014). Eğitim örgütlerinde işe yabancılaşma ve öfke ilişkisi (Şişli Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • Browne, M. W. ve Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen and J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models (ss. 136-162) içinde. Sage.
  • Camerino, D., Conway, P. M., Van der Heijden, B. I. J. M, Van der Schoot, E., Pokorski, J., Estryn-Béhar, M. ve Hasselhorn, H. M. (2005). The role of job alienation in work ability deterioration and unhealthy ageing. International Congress Series, 1280, 61-66.
  • Ceylan, A. ve Sulu, S. (2011). Organizational injustice and work alienation. Ekonomika a Management,2, 65-78.
  • Chiaburu, D. S., Thundiyil, T. ve Wang, J. (20149. Alienation and its correlates: a meta analysis. European Management Journal, 32(1), 24-36.
  • Cinnioğlu, H. ve Salha, H. (2017, Mayıs). Yiyecek içecek işletmelerinde çalışan işgörenlerin algıladıkları nepotizm. 4th International Congress of Tourism & Management Researches, Mersin, Türkiye.
  • Çelik, K. ve Erdem, A. R. (2012). Üniversitede çalışan idari personele göre “kayırmacılık”. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11, 23-30.
  • Çetinceli, K. ve Mücevher, M. H. (2023). Kadın çalışanlarda iş stresinin ve işe yabancılaşmanın umut ve iyimserlik ile olan ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 7(1), 24-43.
  • Çiçek, I., Evcimen, İ. V. ve Biçer, İ. H. (2018). Örgütsel bağlamda kişi-grup uyumu (kuramsal perspektif). Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(3), 699-730.
  • Çiftçi, G. E. ve Öneren, M. (2020). Çalışanlarda işe yabancılaşmanın bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53(2), 501-520.
  • Çilesiz, E. (2014). İşgören yabancılaşması ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Ankara’daki beş yıldızlı oteller üzerine bir uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
  • Delipoyraz, D. F. (2019). Resmi ortaokullarda öğretmenlerin rol belirsizliği ve rol çatışması ile işe yabancılaşma ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
  • Denizmen, A. (2018). Algılanan örgütsel desteğin örgütsel yabancılaşma üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
  • Devlet Su İşleri 24. Bölge Müdürlüğü. (2023). Personel durumu hakkında bilgi edinme. Erişim adresi: https://bolge24.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/968.
  • Ford, R. ve Mclaughlin, F. (1985). Nepotism. Personnel Journal, 64(9), 57-60.
  • Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2011). How to design and evaluate research in education (8th ed.). McGraw-Hill.
  • George, D. ve Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: a simple guide and reference, 17.0 update. (10a ed.). Pearson.
  • Gider, İ. ve Okçu, V. (2022). Okul yönetiminde kayırmacılık davranışları ile öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişki. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 10(2), 48-70.
  • Gjinovci, A. (2016). The impact of nepotism and corruption on the economy and HR, economic and environmental studies (E&ES). Opole University, Faculty of Economics, Opole, 16(3), 421-434.
  • Gülay, S. S. ve Kahveci, G. (2020). Öğretmenlerin kayırmacılık algıları ile örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(33), 494-522.
  • Gülsever, F. (2016). Hastanelerde kurumsallaşma açısından kayırmacılığın işe adanmışlık ve işe yabancılaşma üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
  • Gündüz, U. (2011). Kafka metinlerinde iletişim, iletişimsizlik ve yabancılaşma olgusu üzerine. Selçuk İletişim, 7(1), 83-95.
  • Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri-felsefe-yöntem-analiz (5. baskı). Seçkin Yayıncılık.
  • Hirschfeld, R. R., Field, H. S. ve Bedeian, A. G. (2000). Work alienation as an individual-difference construct for predicting work place adjustment: a test in two samples. Journal of Applied Social Psychology, 30(9), 1880-1902.
  • İyiişleroğlu, S. C. (2006). Aile şirketleri: Adana ve çevresinde faaliyet gösteren aile şirketlerinde nepotizm uygulamasının tespitine yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • Karabuğa Yakar, H. ve Ecevit Alpar, Ş. (2017). Kültürlerarası farkındalık ve kültürlerarası etkililik ölçeklerinin güvenirlik ve geçerliğinin belirlenmesi. Journal of Human Sciences, 14(3), 2748-2761.
  • Karacaoğlu, K. ve Yörük, D. (2012). Çalışanların nepotizm ve örgütsel adalet algılamaları: Orta Anadolu Bölgesinde bir aile işletmesi uygulaması. “İşGüç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(3), 45-64.
  • Kaushal, N., Ghalawat, S. ve Kaurav, R. P. S. (2021). Nepotism concepte valuation: a systematic review and bibliometric analysis. Library Philosophy and Practice (e-journal), 4896, 1-28.
  • Kavasoğlu, İ., Özer, U. ve Yenel, İ. F. (2016). Sporda favoritizm: mücadele sporları üzerine bir inceleme. Ankara Üniv Spor Bil Fak, 14(2), 199-211.
  • Kawo, J. W. ve Torun, A. (2020). The relationship between nepotism and disengagement: the case of institutions in Ethiopia. Research Journal of Business and Management (RJBM), 7(1), 53-65.
  • Kesen, M. (2016). Öğretim elemanlarının işe yabancılaşmasının etik liderlik ve demografik değişkenler açısından incelenmesi: uygulamalı bir çalışma. The Journal of Academic Social Science, 4(22), 118-134.
  • Kılçık, F. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine ilişkin algıları (Malatya İli Örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
  • Kılınç, E. (2018). İşletmelerde çalışan sessizliği ve örgütsel yabancılaşma düzeylerinin ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(30), 4022-4034.
  • Kirt, B. (2022). A tipi ve B tipi kişilik özellikleri ile iş stresi ve işe yabancılaşma arasındaki ilişkinin belirlenmesi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi, Kütahya.
  • Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). Guilford Press.
  • Köse, K. (2018). İlkokul sınıf öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeyleri: Karaman Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
  • Marsh, H. W., Hau, K. T., Artelt, C., Baumert, J. ve Peschar, J. L. (2006). OECD’s brief self-report measure of educational psychology’s most useful affective constructs: cross-cultural, psychometric comparisons across 25 countries. International Journal of Testing, 6(4), 311-360.
  • Minaslı, A. V. (2013). Örgüt kültürü ve örgütsel yabancılaşma arasındaki ilişki: konuyla ilgili bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
  • Nadeem, M., Ahmad, R., Ahmad, N., Batoold, S. R. ve Shafique, N. (2015). Favoritism, nepotism and cronyism as predictors of job satisfaction: evidences from Pakistan. Journal of Business and Management Research, 8, 224-228.
  • Nair, N. ve Vohra, N. (2010). An exploration of factors predicting work alienation of knowledge workers. Management Decision, 48(4), 600-615.
  • Nart, S., Çelik, C. ve Nart S. (2020). Çalışma ortamı özelliklerinin işe yabancılaşmaya etkileri: bilgi teknolojisi çalışanları üzerine bir araştırma, BMIJ, 8(2), 1687-1720.
  • Nur, E. ve Kaya, K. (2022). Is work alienation there a son behind cyberloafing behaviors? a research in the banking sector. Journal of Current Researches on Business and Economics, 12(2), 109-132.
  • Oruç, E. (2020). Türkiye’de işe yabancılaşma (work alienation) literatürüne ilişkin betimsel bir inceleme. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(4), 327-351.
  • Özcan, G. ve Candemir, F. (2021). İşe yabancılaşmanın sanal kaytarma üzerindeki etkisi: avm çalışanları üzerine bir araştırma. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Scienves Studies, 7(32), 588-602.
  • Özkan, T. ve Darıcan, Ş. (2022). Duygusal emek davranışının işe yabancılaşmaya etkisinde stresle başa çıkmanın aracı etkisi: Darülaceze Çalışanları Örneği. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal,45, 19-36.
  • Özler, N. D. E. ve Dirican, M. Ö. (2015). Örgütlerde yabancılaşma ile tükenmişlik sendromu arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39(39), 291-309.
  • Öztekin, A. (2010). Yönetim bilimi (4. Baskı). Siyasal Kitabevi.
  • Öztürk, S. (2013). Filmlerle iletişim ve yabancılaşma. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 143-175.
  • Pelit, E., Istanbullu Dinçer, F. ve Kılıç, İ. (2015). The effect of nepotism on organizational silence, alienation and commitment: a study on hotel employees in Turkey. Journal of Management Research, 7(4), 82-110.
  • Sancak, A. (2021). Okul yöneticilerinin kayırmacılık davranışları ile öğretmenlerin yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İstanbul.
  • Sayın, H. (2019). Katmerli bir yabancılaşma olarak göçmenlik üzerine kavramsal açıklama denemesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, BOR Özel Sayısı, 49-66.
  • Scoppa, V. (2009). Intergenerational transfers of public sector jobs: a shred of evidence on nepotism. Public Choice,141, 167-188.
  • Sencer, S. ve Acar, F. (2020). Nepotizmin iş tatmini üzerindeki etkisi: Kayseri’de bir araştırma. International Social Sciences Studies Journal, 6(65), 2982-2996.
  • Sezer, Y. (2006). Kamu hizmetine girme hakkı. Seçkin Yayıncılık.
  • Shantz, A., Alfes, K. ve Truss, C. (2014). Alienation from work: Marxist ideologies and twenty-first century practice. The International Journal of Human Resource Management, 25(18), 2529-2550.
  • Spranger, J. L., Colarelli, S. M., Dimotakis, N., Jacob, A. C. ve Arvey, R. D. (2012). Effects of Kin Density within family-owned businesses. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 119(2), 151-162.
  • Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Allynand Bacon.
  • Tınmaz, G. (2020). Prososyal davranış ve süperego ilişkisinde nepotizm algısının düzenleyici rolü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
  • Turan, M. ve Parsak, G. (2011). Yabancılaşma ve iş tatmini ilişkisi: bir devlet üniversitesi idari personeli üzerinde araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 1-20.
  • Tutar, H. (2010). İş gören yabancılaşması ve örgütsel sağlık ilişkisi: bankacılık sektöründe bir uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(1), 175-204.
  • Tükel, İ. (2012). Modern örgütlerde yabancılaşma ve Kafka’nın Dönüşüm Romanının bu bağlamda analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 34-50.
  • Uslu Özçelik, N. (2019). Duygusal emek, işe yabancılaşma ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkilerin incelenmesi: turizm işletmelerinde çalışanlar üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Mayıs Üniversitesi, İstanbul.
  • Uysaler, A. L. (2010). Örgütsel yabancılaşmanın örgütsel bağlılık, iş tatmini, işten ayrılma eğilimi ile bağlantısı ve yabancılaşma yönetimi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü.
  • Yavuz, H. ve Güçer, E. (2021). Nepotizm-örgütsel adalet algısı ilişkisinde rekreatif aktivite tercihlerinin rolü. Journal of Recreation and Tourism Research, 8(3), 355-372.
  • Yavuz, M., Gürhan, N. ve Geniş, B. (2020). Nepotism perception and job satisfaction in health care workers. Anatolian Journal of Psychiatry, 21(5), 468-476.
  • Yıldırım, M. (2013). Kamu yönetiminin kadim paradoksu: nepotizm ve meritokrasi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 353-380.
  • Yıldız, B. ve Alpkan, L. (2015). A theoretical model on the proposed predictors of destructive deviant work place behaviors and the mediator role of alienation. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 210, 330-338.
  • Yıldız, D. ve Uzunsakal, E. (2018). Alan araştırmalarında güvenilirlik testlerinin karşılaştırılması ve tarımsal veriler üzerine bir uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi,1, 14-28.
  • Yıldız, F. Z. (2017). Duygusal emek ve yabancılaşma ilişkisi: kabin memurları örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
  • Yılmazer, A. ve Eroğlu, C. (2012). Meslek yüksekokulları için davranış bilimleri ve örgütsel davranış (3. Baskı). Detay Yayıncılık.
  • Yüksel, H. (2014). Yabancılaşma kavramı paralelinde emeğin yabancılaşması ve sonuçları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 159-188.

A RESEARCH ON THE RELATIONSHIP BETWEEN NEPOTISM AND WORK ALIENATION: THE CASE OF STATE WATER WORKS

Year 2024, Volume: 33 Issue: 1, 222 - 240, 30.04.2024

Fidan Alhas

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1400382

Abstract

In this study, we examined whether there is a relationship between nepotism and job alienation, based on the idea that employees' encounters with nepotism in the institution may cause alienation from their jobs in the institution. The research was carried out with 415 personnel working in the 24th Regional Directorate State Hydraulic Works in Kars Province. In order to collect the data of the study quickly and easily, we used the convenience sampling method. "Job Alienation Scale" and "Nepotism Scale" were used in the study. Frequency distributions, skewness, kurtosis, mean, normal distribution, standard deviation, confirmatory factor analysis and multiple regressions were performed for the evaluations. In the study, it was determined that there was a positive relationship between general nepotism and general job alienation. In addition, it was found that there is a positive relationship between nepotism in promotion and job alienation and a positive relationship between nepotism in recruitment process and job alienation. However, no relationship was found between transaction nepotism and job alienation. Nepotism behaviors in the workplace are not viewed positively since employees' encounters with nepotism in the institution will cause alienation from work in other employees. For this reason, suggestions have been made to reduce both nepotism and alienation from work in the organization.

Keywords

nepotısm work ailenation Directorate of State Hydraulic Works officers managements

References

  • Abaslı, G. (2018). Örgütsel dışlanma, işe yabancılaşma ve örgütsel sinizm ilişkisine yönelik öğretmen görüşleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Aiken, J. ve Hage, M. (1966). Organizational alienation: a comparative analysis. American Sociological Review, 31, 497-507.
  • Akpolat, T. ve Oğuz, E. (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinde örgütsel sinizmin işe yabancılaşma düzeyine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 947-971.
  • Aksu, T. ve Güneri, B. (2011). Öğretim elemanlarının maruz kaldıkları yıldırma davranışlarının işe yabancılaşmaları üzerine etkisi. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(4), 28-43.
  • Alhas, F. (2021). İş yeri nezaketsizliği ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. Business, Economics and Management Research Journal, 4(2), 156-175.
  • Alömeroğlu, E. (2017). Hemşirelerde işe yabancılaşma: İstanbul ilinde özel ve kamu hastanelerinde bir uygulama (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
  • Arat, H. (2019). Otel işletmelerinde örgütsel politika ve işe yabancılaşma arasındaki ilişkide iş stresinin düzenleyici rolü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir.
  • Arslan, E., Güripek, E. ve İnce, C. (2018). İşe yabancılaşma ve kişi-örgüt uyumu arasındaki ilişkide kariyer bağlılığının rolü: otel işletmelerinde bir araştırma. Journal of Recreation and Tourism Research, 5(1), 1-12.
  • Asunakutlu, T. (2010). Kayırmacılığın temelleri: benzerlik ve benzemezlik. R., Erdem (Ed.). Yönetim ve örgüt açısından kayırmacılık (s. 41-60) içinde. Beta Basım.
  • Asunakutlu, T. ve Avcı, U. (2010). Aile işletmelerinden algısı ve iş tatmini ilişkisi üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 93-109.
  • Aşık, N. A. (2018). Örgüt iklimi ve işe yabancılaşma ilişkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 29-41.
  • Atalay, M. (2013). Kurumsal ataletin yabancılaşma ve işten ayrılma niyetine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
  • Avcu, A. (2017). Şirketlerde nepotizm uygulamasının çalışanların iş tatmini ve tükenmişlik düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
  • Aydeniz, H. (2010). Yabancılaşma ve günah kavramlarına genel bir bakış ve bu kavramların Paul Tillich düşüncesindeki yeri ve önemi. EKEV Akademi Dergisi, 14(43), 299-316.
  • Aydın, E. ve Özeren, E. (2019). Akademide işe yabancılaşma olgusu: araştırma görevlileri üzerine nitel bir alan çalışması. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 159-178.
  • Aydın, Y. (2015). Örgütsel sessizliğin okul yönetiminde kayırmacılık ve öğretmenlerin öz yeterlik algısı ile ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Babadağ, M. (2020). İş becerikliliğinin işe yabancılaşma üzerindeki etkisi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(2), 1111-1128.
  • Bağ, Ç. (2023). İşyeri yalnızlığı ile işe yabancılaşma arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karabük Üniversitesi, Kütahya.
  • Bartlett, J. E., Kortlik, J. W. ve Higgins, C. C. (2001). Organizational research: determining appropriate sample size in survey research. Information Technology, Learning and Performance Journal, 19(1), 43-50.
  • Baumgartner, H. ve Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: a review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161.
  • Bayar, A. ve Köksal, B. (2023). Doğum izni sonrası göreve başlayan öğretmenlerin mesleğe yabancılaşma kavramına ilişkin düşünceleri. International Academic Social Resources Journal, 8(47), 2259-2268.
  • Begenirbaş, M. (2015). Psikolojik sermayenin çalışanların duygu gösterimleri ve işe yabancılaşmalarına etkileri: sağlık sektöründe bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 249-263.
  • Bekesiene, S., Petrauskaite, A. ve Kazlauskaite Markeliene, R. (2021). Nepotism and related threats to security and sustainability of the country: The Case of Lithuanian Organizations. Sustainability, 13(1536), 1-22.
  • Bellow, A. (2003). Inpraise of nepotism. Random House.
  • Bentler, P. M. (1980). Multivariate analysis with latent variables: causal modeling. Annual Review of Psychology, 31, 419-456.
  • Bolat, O. İ., Bolat, T., Seymen, O. ve Katı, Y. (2017). Otellerde nepotizm (akraba kayırmacılığı) ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: kariyer düzleşmesinin aracılık etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 157-180.
  • Boz, M. (2014). Eğitim örgütlerinde işe yabancılaşma ve öfke ilişkisi (Şişli Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
  • Browne, M. W. ve Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen and J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models (ss. 136-162) içinde. Sage.
  • Camerino, D., Conway, P. M., Van der Heijden, B. I. J. M, Van der Schoot, E., Pokorski, J., Estryn-Béhar, M. ve Hasselhorn, H. M. (2005). The role of job alienation in work ability deterioration and unhealthy ageing. International Congress Series, 1280, 61-66.
  • Ceylan, A. ve Sulu, S. (2011). Organizational injustice and work alienation. Ekonomika a Management,2, 65-78.
  • Chiaburu, D. S., Thundiyil, T. ve Wang, J. (20149. Alienation and its correlates: a meta analysis. European Management Journal, 32(1), 24-36.
  • Cinnioğlu, H. ve Salha, H. (2017, Mayıs). Yiyecek içecek işletmelerinde çalışan işgörenlerin algıladıkları nepotizm. 4th International Congress of Tourism & Management Researches, Mersin, Türkiye.
  • Çelik, K. ve Erdem, A. R. (2012). Üniversitede çalışan idari personele göre “kayırmacılık”. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11, 23-30.
  • Çetinceli, K. ve Mücevher, M. H. (2023). Kadın çalışanlarda iş stresinin ve işe yabancılaşmanın umut ve iyimserlik ile olan ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 7(1), 24-43.
  • Çiçek, I., Evcimen, İ. V. ve Biçer, İ. H. (2018). Örgütsel bağlamda kişi-grup uyumu (kuramsal perspektif). Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(3), 699-730.
  • Çiftçi, G. E. ve Öneren, M. (2020). Çalışanlarda işe yabancılaşmanın bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53(2), 501-520.
  • Çilesiz, E. (2014). İşgören yabancılaşması ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Ankara’daki beş yıldızlı oteller üzerine bir uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
  • Delipoyraz, D. F. (2019). Resmi ortaokullarda öğretmenlerin rol belirsizliği ve rol çatışması ile işe yabancılaşma ilişkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
  • Denizmen, A. (2018). Algılanan örgütsel desteğin örgütsel yabancılaşma üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
  • Devlet Su İşleri 24. Bölge Müdürlüğü. (2023). Personel durumu hakkında bilgi edinme. Erişim adresi: https://bolge24.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/968.
  • Ford, R. ve Mclaughlin, F. (1985). Nepotism. Personnel Journal, 64(9), 57-60.
  • Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2011). How to design and evaluate research in education (8th ed.). McGraw-Hill.
  • George, D. ve Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: a simple guide and reference, 17.0 update. (10a ed.). Pearson.
  • Gider, İ. ve Okçu, V. (2022). Okul yönetiminde kayırmacılık davranışları ile öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişki. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 10(2), 48-70.
  • Gjinovci, A. (2016). The impact of nepotism and corruption on the economy and HR, economic and environmental studies (E&ES). Opole University, Faculty of Economics, Opole, 16(3), 421-434.
  • Gülay, S. S. ve Kahveci, G. (2020). Öğretmenlerin kayırmacılık algıları ile örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(33), 494-522.
  • Gülsever, F. (2016). Hastanelerde kurumsallaşma açısından kayırmacılığın işe adanmışlık ve işe yabancılaşma üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
  • Gündüz, U. (2011). Kafka metinlerinde iletişim, iletişimsizlik ve yabancılaşma olgusu üzerine. Selçuk İletişim, 7(1), 83-95.
  • Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri-felsefe-yöntem-analiz (5. baskı). Seçkin Yayıncılık.
  • Hirschfeld, R. R., Field, H. S. ve Bedeian, A. G. (2000). Work alienation as an individual-difference construct for predicting work place adjustment: a test in two samples. Journal of Applied Social Psychology, 30(9), 1880-1902.
  • İyiişleroğlu, S. C. (2006). Aile şirketleri: Adana ve çevresinde faaliyet gösteren aile şirketlerinde nepotizm uygulamasının tespitine yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • Karabuğa Yakar, H. ve Ecevit Alpar, Ş. (2017). Kültürlerarası farkındalık ve kültürlerarası etkililik ölçeklerinin güvenirlik ve geçerliğinin belirlenmesi. Journal of Human Sciences, 14(3), 2748-2761.
  • Karacaoğlu, K. ve Yörük, D. (2012). Çalışanların nepotizm ve örgütsel adalet algılamaları: Orta Anadolu Bölgesinde bir aile işletmesi uygulaması. “İşGüç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(3), 45-64.
  • Kaushal, N., Ghalawat, S. ve Kaurav, R. P. S. (2021). Nepotism concepte valuation: a systematic review and bibliometric analysis. Library Philosophy and Practice (e-journal), 4896, 1-28.
  • Kavasoğlu, İ., Özer, U. ve Yenel, İ. F. (2016). Sporda favoritizm: mücadele sporları üzerine bir inceleme. Ankara Üniv Spor Bil Fak, 14(2), 199-211.
  • Kawo, J. W. ve Torun, A. (2020). The relationship between nepotism and disengagement: the case of institutions in Ethiopia. Research Journal of Business and Management (RJBM), 7(1), 53-65.
  • Kesen, M. (2016). Öğretim elemanlarının işe yabancılaşmasının etik liderlik ve demografik değişkenler açısından incelenmesi: uygulamalı bir çalışma. The Journal of Academic Social Science, 4(22), 118-134.
  • Kılçık, F. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine ilişkin algıları (Malatya İli Örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
  • Kılınç, E. (2018). İşletmelerde çalışan sessizliği ve örgütsel yabancılaşma düzeylerinin ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(30), 4022-4034.
  • Kirt, B. (2022). A tipi ve B tipi kişilik özellikleri ile iş stresi ve işe yabancılaşma arasındaki ilişkinin belirlenmesi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi, Kütahya.
  • Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). Guilford Press.
  • Köse, K. (2018). İlkokul sınıf öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeyleri: Karaman Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
  • Marsh, H. W., Hau, K. T., Artelt, C., Baumert, J. ve Peschar, J. L. (2006). OECD’s brief self-report measure of educational psychology’s most useful affective constructs: cross-cultural, psychometric comparisons across 25 countries. International Journal of Testing, 6(4), 311-360.
  • Minaslı, A. V. (2013). Örgüt kültürü ve örgütsel yabancılaşma arasındaki ilişki: konuyla ilgili bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
  • Nadeem, M., Ahmad, R., Ahmad, N., Batoold, S. R. ve Shafique, N. (2015). Favoritism, nepotism and cronyism as predictors of job satisfaction: evidences from Pakistan. Journal of Business and Management Research, 8, 224-228.
  • Nair, N. ve Vohra, N. (2010). An exploration of factors predicting work alienation of knowledge workers. Management Decision, 48(4), 600-615.
  • Nart, S., Çelik, C. ve Nart S. (2020). Çalışma ortamı özelliklerinin işe yabancılaşmaya etkileri: bilgi teknolojisi çalışanları üzerine bir araştırma, BMIJ, 8(2), 1687-1720.
  • Nur, E. ve Kaya, K. (2022). Is work alienation there a son behind cyberloafing behaviors? a research in the banking sector. Journal of Current Researches on Business and Economics, 12(2), 109-132.
  • Oruç, E. (2020). Türkiye’de işe yabancılaşma (work alienation) literatürüne ilişkin betimsel bir inceleme. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(4), 327-351.
  • Özcan, G. ve Candemir, F. (2021). İşe yabancılaşmanın sanal kaytarma üzerindeki etkisi: avm çalışanları üzerine bir araştırma. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Scienves Studies, 7(32), 588-602.
  • Özkan, T. ve Darıcan, Ş. (2022). Duygusal emek davranışının işe yabancılaşmaya etkisinde stresle başa çıkmanın aracı etkisi: Darülaceze Çalışanları Örneği. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal,45, 19-36.
  • Özler, N. D. E. ve Dirican, M. Ö. (2015). Örgütlerde yabancılaşma ile tükenmişlik sendromu arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39(39), 291-309.
  • Öztekin, A. (2010). Yönetim bilimi (4. Baskı). Siyasal Kitabevi.
  • Öztürk, S. (2013). Filmlerle iletişim ve yabancılaşma. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 143-175.
  • Pelit, E., Istanbullu Dinçer, F. ve Kılıç, İ. (2015). The effect of nepotism on organizational silence, alienation and commitment: a study on hotel employees in Turkey. Journal of Management Research, 7(4), 82-110.
  • Sancak, A. (2021). Okul yöneticilerinin kayırmacılık davranışları ile öğretmenlerin yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İstanbul.
  • Sayın, H. (2019). Katmerli bir yabancılaşma olarak göçmenlik üzerine kavramsal açıklama denemesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, BOR Özel Sayısı, 49-66.
  • Scoppa, V. (2009). Intergenerational transfers of public sector jobs: a shred of evidence on nepotism. Public Choice,141, 167-188.
  • Sencer, S. ve Acar, F. (2020). Nepotizmin iş tatmini üzerindeki etkisi: Kayseri’de bir araştırma. International Social Sciences Studies Journal, 6(65), 2982-2996.
  • Sezer, Y. (2006). Kamu hizmetine girme hakkı. Seçkin Yayıncılık.
  • Shantz, A., Alfes, K. ve Truss, C. (2014). Alienation from work: Marxist ideologies and twenty-first century practice. The International Journal of Human Resource Management, 25(18), 2529-2550.
  • Spranger, J. L., Colarelli, S. M., Dimotakis, N., Jacob, A. C. ve Arvey, R. D. (2012). Effects of Kin Density within family-owned businesses. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 119(2), 151-162.
  • Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Allynand Bacon.
  • Tınmaz, G. (2020). Prososyal davranış ve süperego ilişkisinde nepotizm algısının düzenleyici rolü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
  • Turan, M. ve Parsak, G. (2011). Yabancılaşma ve iş tatmini ilişkisi: bir devlet üniversitesi idari personeli üzerinde araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 1-20.
  • Tutar, H. (2010). İş gören yabancılaşması ve örgütsel sağlık ilişkisi: bankacılık sektöründe bir uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(1), 175-204.
  • Tükel, İ. (2012). Modern örgütlerde yabancılaşma ve Kafka’nın Dönüşüm Romanının bu bağlamda analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 34-50.
  • Uslu Özçelik, N. (2019). Duygusal emek, işe yabancılaşma ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkilerin incelenmesi: turizm işletmelerinde çalışanlar üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Mayıs Üniversitesi, İstanbul.
  • Uysaler, A. L. (2010). Örgütsel yabancılaşmanın örgütsel bağlılık, iş tatmini, işten ayrılma eğilimi ile bağlantısı ve yabancılaşma yönetimi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü.
  • Yavuz, H. ve Güçer, E. (2021). Nepotizm-örgütsel adalet algısı ilişkisinde rekreatif aktivite tercihlerinin rolü. Journal of Recreation and Tourism Research, 8(3), 355-372.
  • Yavuz, M., Gürhan, N. ve Geniş, B. (2020). Nepotism perception and job satisfaction in health care workers. Anatolian Journal of Psychiatry, 21(5), 468-476.
  • Yıldırım, M. (2013). Kamu yönetiminin kadim paradoksu: nepotizm ve meritokrasi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 353-380.
  • Yıldız, B. ve Alpkan, L. (2015). A theoretical model on the proposed predictors of destructive deviant work place behaviors and the mediator role of alienation. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 210, 330-338.
  • Yıldız, D. ve Uzunsakal, E. (2018). Alan araştırmalarında güvenilirlik testlerinin karşılaştırılması ve tarımsal veriler üzerine bir uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi,1, 14-28.
  • Yıldız, F. Z. (2017). Duygusal emek ve yabancılaşma ilişkisi: kabin memurları örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
  • Yılmazer, A. ve Eroğlu, C. (2012). Meslek yüksekokulları için davranış bilimleri ve örgütsel davranış (3. Baskı). Detay Yayıncılık.
  • Yüksel, H. (2014). Yabancılaşma kavramı paralelinde emeğin yabancılaşması ve sonuçları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 159-188.
There are 97 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Marketing (Other)
Journal Section Articles
Authors

Fidan Alhas 0000-0002-4254-3519

Publication Date April 30, 2024
Submission Date December 5, 2023
Acceptance Date February 9, 2024
Published in Issue Year 2024 Volume: 33 Issue: 1

Cite

APA Alhas, F. (2024). NEPOTİZM İLE İŞE YABANCILAŞMA ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA: DEVLET SU İŞLERİ ÖRNEĞİ. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(1), 222-240. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1400382
 Download Cover Image