Kocaeli İlahiyat Dergisi

Abstract

Bu çalışmada, Cami cemaatinin gündelik yaşamının vazgeçilmezlerinden olan camide ibadet etme rutininin, Covid-19 pandemisi ile beklenmedik bir şekilde sınırlandırılmasının tutum ve davranışlarına ne şekilde yansıdığı araştırılmıştır. Cami müdavimlerinin hayat boyu edindikleri düzenli camiye gitme tecrübesi, ölümcül pandemi süreciyle önce camide kalınacak sürenin kısa tutulması ve sosyal mesafenin oluşturulması tedbirleri, sonrasında cuma namazı ve camilerde cemaatle namaz kılınmasına ara verilmesi uygulamalarıyla, köklü bir değişime uğradı. Bu değişime bağlı her biri birer olgu olarak; cemaatin ilk tepkisi, kutsal olarak kabul edilen camiden uzak kalmanın etkileri, cami merkezli sosyal ilişkilerin kopması, cami görevlilerinin camiyle ilgili talimatlarına karşı cemaatin tepki durumu, uyumlu ve uyumsuz davranış sergileme boyutu, cuma namazı ve vakit namazlarının cemaatle kılınmasına ara verilmesi etkileri, bireysel olarak camide namaz kılmaya izin verildiği dönemde camiye gelme eğilimi, pandeminin etkisinin azalmasıyla başlayan yeni normal dönemde camide cemaatle namaz kılınmasında ve kılınan ilk cuma namazında cemaatin tutum ve davranışları, cami cemaati ile din görevlileri arasında gerçekleşen iletişimin düzeyi araştırıldı. Nitel araştırma yöntemiyle yapılan bu çalışma, cami ve cemaat olgusunu en fazla gözlemleyen ve yaşayan, aynı zamanda kendileri de bütün vakit namazlarında camide bulunmak suretiyle cami cemaatinin bir parçası olan din görevlileriyle yapılan görüşmelerden elde edilen veriler esas alınarak yapılmıştır.