Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi

Öz

19. yüzyıl Avrupalı Büyük Güçlerin dünyanın siyasi, askeri ve iktisadi açılardan stratejik noktaları üzerinde paylaşım mücadelesi verdikleri bir asır olarak dünya siyasi tarihine geçmiştir. Sanayileşme sürecini tamamlamış olan büyük güçler hem ürettikleri malları satabilmek hem de ucuz hammadde transferi yapabilmek amacıyla dünyanın sanayileşmemiş, dolayısıyla kendilerine göre geri kalmış noktalarında önce ekonomik ardından da siyasi egemenliklerini kurmuşlardır. Bu süreç içerisinde diğer Batılı büyük güçler arasında sahip olduğu ekonomik ve askeri güç bakımından öne çıkan İngiltere olmuştur. Bu doğrultuda 19.yüzyıl sonunda Güney Afrika’dan Hindistan’a, Mısır’dan Seylan’a uzanan geniş bir coğrafya üzerinde egemenliği tek başına ele geçiren İngiltere popüler deyişle “üzerinde güneş batmayan imparatorluk” haline gelmiştir.
“Üzerinde güneş batmayan” İngiliz sömürge imparatorluğunun yeryüzündeki en önemli stratejik noktası Hindistan olarak belirlenmiştir. İngiliz sömürge siyasetinin bu coğrafyada 18.yy. sonlarından itibaren gerek ilk pratik örneklerinin görülmeye başlanması gerekse dünyanın diğer önemli stratejik noktalarında kurulan İngiliz sömürge idarelerinin en mühim güvenlik kaygısının bu coğrafyadaki İngiliz varlığının korunması fikri üzerine inşa edilmesi sebebiyle Hindistan yüzyılın tamamı boyunca dünyanın en büyük hegemon gücü olan İngiltere için apayrı bir öneme sahip olmuştur.
Bu çalışmada 19.yy. İngiliz sömürge siyaseti, bu siyasetin temel parametreleri çerçevesinde Hindistan’ın işgal ettiği merkezi konumu esas almak üzere bu coğrafyanın İngiltere tarafından nasıl egemenlik altına alındığı ve ne tip sorunlarla karşılaşıldığı ile burada kurulan sömürge idaresinin temel özellikleri hakkında bilgi verilecektir. Buna ek olarak ise Hindistan’daki İngiliz sömürge idaresinin yine 19.yy.’da İngiliz imparatorluğunun önemli stratejik noktaları olan Mısır ve Sudan’da kurulan sömürge idarelerine hangi açılardan ilham kaynağı olduğu ortaya konulmaya çalışılacaktır.