Öz
In this study, an online automation was developed by using PHP web dynamic programming language and MySQL database, which provides error-free and fast solving of problems by using multi-criteria decision making methods. It is possible for all decision makers, with or without knowledge of MCDM methods, to solve their problems. that allows automation users to analyze with 100 different alternatives and 10 different criteria While analyzing, 4 different weighting approaches and 4 different problem solving methods can be used. It is also possible to combine the results into a single order. The use of AHP, ENTROPY, DEMATEL methods from weight determination approaches and this automation, which allows decision makers to enter the criterion weights they want, can be analyzed using EDAS, ELECTRE I, TOPSIS and VIKOR methods. All steps of the methods used in the solutions of the problems entered into automation were printed on the screen in the form of a table, allowing the users to observe all the steps. Automation COPELAND provides the ability to perform a single sequencing using onboard sequencing data.
Anahtar Kelimeler
Multi Criteria Decision Making Methods Weighting Methods Solution Methods PHP MySQL
Kaynakça
- Ağaç., G. & Baki, B. (2016). Sağlık alanında çok kriterli karar verme teknikleri kullanımı: Literatür incelemesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(3).
- Aksakal E. ve Dağdevı̇ren M. (2010). “ANP ve DEMATEL Yöntemleri ile Personel Seçimi Problemine Bütünleşik Bir Yaklaşım”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 4, ss. 905-913, Ankara, 2010.
- Arslan, R., (2018), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Karşılaştırılması ve Bütünleştirilmesi: OECD Verileri Üzerine Bir Uygulama, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 184 sayfa, Sivas, 2018.
- Çatı K., Eş A. ve Özevin O. (2017). “Futbol Takımlarının Finansal ve Sportif Etkinliklerinin Entropi ve TOPSIS Yöntemiyle Analiz Edilmesi: Avrupa'nın 5 Büyük Ligi ve Süper Lig Üzerine Bir Uygulama”, International Journal of Management Economics & Business, 13(1), 199-222.
- Çetinbaş, M.(2017), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Excel Uygulamaları. Pamukkale Üniversitesi İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 4(1), 12-29.
- Çınar, Y. (2013), Kariyer Tercihi Probleminin Yapısal bir Modeli ve Riske Karşı Tutumlar: Olasılıklı DEMATEL Yöntemi Temelli Bütünleşik bir Yaklaşım, Sosyoekonomi Dergisi, 19, 157-186.
- Dalbudak, E., & Rençber, Ö. F. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Üzerine Literatür İncelemesi. Gaziantep Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-17.
- Demir, G & vd. (2021) Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve ÇKKV Yazılımı ile Problem Çözümü, Nobel Akademik Yayıncılık, 1.baskı, 2021.
- Dursun, B., (2018), TOPSIS ve ELECTRE Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi: Kozmetik Sektöründe Bir Uygulama, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 71 sayfa, İstanbul, 2018.
- Gabus ve Fontela (1972). “World Problems: An Invitation to Further Thought Within The Framework of DEMATEL”, Switzerland, Geneva: Battelle Geneva Research Centre, 1972.
- Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Olfat, L., & Turskis, Z. (2015). Multi-criteria inventory classification using a new method of evaluation based on distance from average solution (EDAS). Informatica, 26(3), 435-451.
- Hwang, C. L., and K. Yoon. 1973. Multiple Attribute Decision Making, Methods and Applications. Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems. Vol. vol.186. Now York: Springer-Verlag.
- Karaca, E., (2013), ELECTRE I Ve TOPSIS Yöntemlerini Kullanarak Bir Otomotiv Firması İçin Bayi Seçimi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 95 sayfa, Kocaeli, 2013.
- Manisalı, E. (1981). Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesinde Çok Ölçütlü Model Yaklaşımı, İ.T.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 1981.
- Opricovic, S., & Tzeng, G. H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European journal of operational research, 156(2), 445-455.
- Opricovic, S., & Tzeng, G. H. (2007). Extended VIKOR method in comparison with outranking methods. European journal of operational research, 178(2), 514-529.
- Ömürbek, V., & Kınay, B. (2013). Havayolu Taşımacılığı Sektöründe Topsis Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,, 343-363.
- Özbek, A., (2017), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel İle Problem Çözümü, Seçkin Yayıncılık,1.baskı, Kırıkkale, 2017.
- Özdağoğlu, A., Yakut, E., & Bahar, S. (2017). Machine selection in a dairy product company with entropy and SAW methods integration. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 341-359.
- Roy, B. (1968). “Classement et choix en presence de points de vue multiples (la method Electre)”. Rev Fr Inf Resch Oper 2: 57-75.
- Saaty, T.(1986). “Axiomatic Foundations Of The Analytic Hierarchy Process”, Management Science, 32(7), (1986), s. (841-855).
- Senvar O., Tuzkaya U. R. ve Kahraman C., (2014), Supply Chain Performance Measurement: An Integrated DEMATEL and Fuzzy-ANP Approach, Supply Chain Management Under Fuzziness, Volume 313, ss.143-165.
- Shemshadi, A., Shirazi, H., Toreihi, M., & Tarokh, M. J. (2011). A fuzzy VIKOR method for supplier selection based on entropy measure for objective weighting. Expert Systems with Applications, 38(10), 12160-12167.
- Tsai W.H. ve Chou W.C., (2009), Selecting Management Systems for Sustainable Development in SMES:A Novel Hybrid Model Based on DEMATEL, ANP and ZOGP, Expert Systems with Applications, Volume 36, Issue 2, ss.1444-1458.
- Turan, G. (2018). Çok Kriterli Karar Verme. B. F. Yıldırım, & E. Önder içinde, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (s. 15-20). Bursa: Dora Basım Yayınları.
- Tzeng, G.-H. ve Huang, J.-J. (2011), Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications; CRC Press: Boca Raton, FL, USA, A Chapman and Hall Book.
- Wang, Y.M., 1998. Using the Method of Maximizing Deviations to Make Decision for Multi-indices. Systems Engineering and Electronics, 7(31), 24-26.
- WEB_1,International Society on MCDM https://www.mcdmsociety.org/content/software-related-mcdm-0.
- WEB_2, W3Techs, http://w3techs.com/technologies/overview/programming_language/all,01/10/2022
- WEB_3,MySQL 8.0.18 Release Notes, https://dev.mysql.com/doc/relnotes/mysql/8.0/en/,04/10/2022.
- WEB_4,solid IT, Method of calculating the scores of the DB-Engines Ranking, https://db-engines.com/en/ranking, 21/10/2022
Öz
Bu çalışmada çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılarak problemlerin hatasız ve hızlı çözülmesini sağlayan, PHP internet tabanlı dinamik programlama dili ve MySQL veri tabanı kullanılarak, çevrimiçi çalışabilen bir otomasyon geliştirilmiştir. ÇKKV yöntemleri ile ilgili bilgi sahibi olan veya olmayan tüm karar vericilerin problemlerini çözebilmeleri amaçlanmıştır. Oluşturulan otomasyon kullanıcıların 100 farklı alternatifi, 10 farklı kriter ile analiz edebilmelerine olanak sağlamıştır. Analiz yaparken 4 farklı ağırlıklandırma yaklaşımı ve 4 farklı problem çözme yöntemi kullanılabilmektedir. Ayrıca sonuçları birleştirerek tek bir sıralama yapmak imkânı da sağlanmıştır. Ağırlıklandırma yaklaşımlarından AHP, ENTROPY, DEMATEL yöntemlerinin kullanılması ve karar vericilerin istedikleri kriter ağırlıklarını girebilmesine olanak sağlayan bu otomasyon, problemi EDAS, ELECTRE I, TOPSIS ve VIKOR yöntemleri kullanarak analiz edebilmektedir. Otomasyona girilen problemlerin çözümlerinde kullanılan yöntemlerin tüm basamakları tablo şeklinde ekrana yazdırılarak kullanıcıların tüm adımları gözlemleyebilmesi sağlanmıştır. Otomasyon COPELAND bütünleşik sıralama yöntemini kullanarak kullanıcılara tek bir sıralama yapma imkânı sağlamıştır.
Anahtar Kelimeler
Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Ağırlıklandırma Yöntemleri Çözüm Yöntemleri PHP MySQL
Kaynakça
- Ağaç., G. & Baki, B. (2016). Sağlık alanında çok kriterli karar verme teknikleri kullanımı: Literatür incelemesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(3).
- Aksakal E. ve Dağdevı̇ren M. (2010). “ANP ve DEMATEL Yöntemleri ile Personel Seçimi Problemine Bütünleşik Bir Yaklaşım”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 4, ss. 905-913, Ankara, 2010.
- Arslan, R., (2018), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Karşılaştırılması ve Bütünleştirilmesi: OECD Verileri Üzerine Bir Uygulama, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 184 sayfa, Sivas, 2018.
- Çatı K., Eş A. ve Özevin O. (2017). “Futbol Takımlarının Finansal ve Sportif Etkinliklerinin Entropi ve TOPSIS Yöntemiyle Analiz Edilmesi: Avrupa'nın 5 Büyük Ligi ve Süper Lig Üzerine Bir Uygulama”, International Journal of Management Economics & Business, 13(1), 199-222.
- Çetinbaş, M.(2017), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Excel Uygulamaları. Pamukkale Üniversitesi İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 4(1), 12-29.
- Çınar, Y. (2013), Kariyer Tercihi Probleminin Yapısal bir Modeli ve Riske Karşı Tutumlar: Olasılıklı DEMATEL Yöntemi Temelli Bütünleşik bir Yaklaşım, Sosyoekonomi Dergisi, 19, 157-186.
- Dalbudak, E., & Rençber, Ö. F. Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Üzerine Literatür İncelemesi. Gaziantep Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-17.
- Demir, G & vd. (2021) Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve ÇKKV Yazılımı ile Problem Çözümü, Nobel Akademik Yayıncılık, 1.baskı, 2021.
- Dursun, B., (2018), TOPSIS ve ELECTRE Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi: Kozmetik Sektöründe Bir Uygulama, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 71 sayfa, İstanbul, 2018.
- Gabus ve Fontela (1972). “World Problems: An Invitation to Further Thought Within The Framework of DEMATEL”, Switzerland, Geneva: Battelle Geneva Research Centre, 1972.
- Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Olfat, L., & Turskis, Z. (2015). Multi-criteria inventory classification using a new method of evaluation based on distance from average solution (EDAS). Informatica, 26(3), 435-451.
- Hwang, C. L., and K. Yoon. 1973. Multiple Attribute Decision Making, Methods and Applications. Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems. Vol. vol.186. Now York: Springer-Verlag.
- Karaca, E., (2013), ELECTRE I Ve TOPSIS Yöntemlerini Kullanarak Bir Otomotiv Firması İçin Bayi Seçimi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 95 sayfa, Kocaeli, 2013.
- Manisalı, E. (1981). Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesinde Çok Ölçütlü Model Yaklaşımı, İ.T.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 1981.
- Opricovic, S., & Tzeng, G. H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European journal of operational research, 156(2), 445-455.
- Opricovic, S., & Tzeng, G. H. (2007). Extended VIKOR method in comparison with outranking methods. European journal of operational research, 178(2), 514-529.
- Ömürbek, V., & Kınay, B. (2013). Havayolu Taşımacılığı Sektöründe Topsis Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,, 343-363.
- Özbek, A., (2017), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel İle Problem Çözümü, Seçkin Yayıncılık,1.baskı, Kırıkkale, 2017.
- Özdağoğlu, A., Yakut, E., & Bahar, S. (2017). Machine selection in a dairy product company with entropy and SAW methods integration. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 341-359.
- Roy, B. (1968). “Classement et choix en presence de points de vue multiples (la method Electre)”. Rev Fr Inf Resch Oper 2: 57-75.
- Saaty, T.(1986). “Axiomatic Foundations Of The Analytic Hierarchy Process”, Management Science, 32(7), (1986), s. (841-855).
- Senvar O., Tuzkaya U. R. ve Kahraman C., (2014), Supply Chain Performance Measurement: An Integrated DEMATEL and Fuzzy-ANP Approach, Supply Chain Management Under Fuzziness, Volume 313, ss.143-165.
- Shemshadi, A., Shirazi, H., Toreihi, M., & Tarokh, M. J. (2011). A fuzzy VIKOR method for supplier selection based on entropy measure for objective weighting. Expert Systems with Applications, 38(10), 12160-12167.
- Tsai W.H. ve Chou W.C., (2009), Selecting Management Systems for Sustainable Development in SMES:A Novel Hybrid Model Based on DEMATEL, ANP and ZOGP, Expert Systems with Applications, Volume 36, Issue 2, ss.1444-1458.
- Turan, G. (2018). Çok Kriterli Karar Verme. B. F. Yıldırım, & E. Önder içinde, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (s. 15-20). Bursa: Dora Basım Yayınları.
- Tzeng, G.-H. ve Huang, J.-J. (2011), Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications; CRC Press: Boca Raton, FL, USA, A Chapman and Hall Book.
- Wang, Y.M., 1998. Using the Method of Maximizing Deviations to Make Decision for Multi-indices. Systems Engineering and Electronics, 7(31), 24-26.
- WEB_1,International Society on MCDM https://www.mcdmsociety.org/content/software-related-mcdm-0.
- WEB_2, W3Techs, http://w3techs.com/technologies/overview/programming_language/all,01/10/2022
- WEB_3,MySQL 8.0.18 Release Notes, https://dev.mysql.com/doc/relnotes/mysql/8.0/en/,04/10/2022.
- WEB_4,solid IT, Method of calculating the scores of the DB-Engines Ranking, https://db-engines.com/en/ranking, 21/10/2022
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kütüphane ve Bilgi Çalışmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Haziran 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 7 Sayı: 1 |
