Review Article
Year 2023,
Volume: 6 Issue: 1, 11 - 22, 26.07.2023
Abstract
Although its size changes today, it is among the important economic and financial objectives to bring the informal economy, which is seen in almost every country, to a minimum. One of the main reasons for this situation is the tax dimension of the informal economy. At this point, tax audits, which are one of the tools that can be used in the fight against the informal economy, gain importance. In the study, a survey was conducted with tax auditors in order to reveal the role of tax audits in Turkey in preventing the informal economy and to determine how to minimize tax audits and informality. In this context, a questionnaire was applied to 405 tax inspectors working in the Ministry of Treasury and Finance. According to the results of the survey, it has been concluded that the high tax burden increases the informal economy, the penalties for tax evasion are not enough deterrent and the frequent tax amnesties increase the tax evasion and the informal economy. In addition, since the informality is different in each sector, the need to develop tax awareness through education in order to develop special audit techniques for sectors with high informality and to create social awareness came to the forefront as the subjects emphasized by the participants.
References
- Akdoğan, Abdurrahman, Vergi İncelemesi, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, Yayın No:127, Kalite Matbaası, Ankara 1979.
- Altunışık, Remzi, Coşkun, Recai, Bayraktaroğlu, Serkan ve Yıldırım, Engin, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Sakarya 2005.
- Arslan, Mehmet ve Biniş, Mine, “Vergi Denetiminde Bir Etkinlik Sorunu Olarak Mükellef Seçimi”, 29. Türkiye Maliye Sempozyumu: Kamu Maliyesinde Denetim, 16-20 Mayıs 2014 / Antalya, Tebliğler Kitabı, Beşiz Yayınları, Sakarya 2016, 443-462.
- Aytekin, Serdar, Türkiye’de Vergi Gelirleri ile Vergi Denetimi Arasındaki Nedensellik İlişkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
- Beşel, Furkan, Türkiye’de Vergi Denetiminin Ekonomik ve Hukuki Etkinliği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya 2017.
- Demir, Eyüp, Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadelede Vergi Denetiminin Önemi, Ekin Yayınevi, Ankara 2019.
- Erol, Ahmet, Vergi Felsefesi (Devlet ve Vergi), İSMMMO Yayınları, Yayın No:140, İstanbul 2011.
- Erol, Ahmet, Vergi İncelemesi & Mükellef Hakları, İSMMMO Yayınları, Yayın No:133, İstanbul 2010.
- Eş, Mecit, “1. Oturum Soru - Cevap”, 29. Türkiye Maliye Sempozyumu: Kamu Maliyesinde Denetim, 16-20 Mayıs 2014 / Antalya, Tebliğler Kitabı, Beşiz Yayınları, Sakarya 2016, 84.
- Fırat, Meral, “Türkiye’de Vergi Denetiminde Etkinlik Sorunları ve Özerk Gelir İdaresi”, Türk Dünyası Araştırmaları, Cilt: 110, Sayı: 216, Haziran 2015, 163-184.
- Gez, Hande, Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin Önlenmesinde Vergi Denetiminin Rolü ve Afyonkarahisar İlinde Faaliyet Gösteren Mükelleflere Yönelik Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar 2011.
- Güner, Ümit, Türkiye’de Vergi Bilincinin ve Vergi Ahlakının Oluşmasında Gelir İdaresinin Rolü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2008.
- Hesap Uzmanları Kurulu, Türk Vergi Sistemi ve 50. Yılında Hesap Uzmanları Kurulu, Acar Matbaacılık, İstanbul 1995.
- İdil, Galip, “Gelir Vergisi Sisteminde Beyan Esasının Tetkiki ve İlk Tarhiyat Esasının Teklifi”, Maliye Çalışmaları Dergisi, Sayı: 13, 1967, Erişim Tarihi: 13 Mayıs 2022, https://www.acarindex.com/pdfs/283374
- Karabulut, Kerem, “Türkiye Ekonomisinin Son Yıllardaki Performansı Üzerine Bir Değerlendirme”, Soruyorum Aylık Haber-Yorum Dergisi, S:1, Şubat 2006, 34-36.
- Karaca, Coşkun ve Çam, Yeşim, “Türkiye’de Sosyal Devlet Anlayışının Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, Sayı: 176, Ocak-Haziran 2019, 72-97.
- Kolçak, Menşure, Erzurum’daki Mükelleflerin Vergi Karşısındaki Davranışları, Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Eğitim Yayınları, Erzurum 2000.
- Konukcu Önal, Debi, Türkiye’de ve Avrupa Birliği’nde Vergi Kaçakçılığı, Vergiden Kaçınma, Vergi Denetimi ve Analizi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2011.
- Maliye Hesap Uzmanları Derneği, Denetim İlke ve Esasları I, (Güncelleşmiş ve Genişletilmiş 6. Baskı), Acar Basım, İstanbul 2015.
- Meriç, Metin, “1. Oturum Soru - Cevap”, 29. Türkiye Maliye Sempozyumu: Kamu Maliyesinde Denetim, 16-20 Mayıs 2014 / Antalya, Tebliğler Kitabı, Beşiz Yayınları, Sakarya 2016, 83-84.
- Mert, Cihan, Bilgisayar İnternet Teknolojisinin Vergi Denetimi Üzerine Etkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın 2009.
- Merter, Mehmet Emin, Türkiye’de Vergi Denetimi ve Vergi Denetiminde Etkinliğin Sağlanmasında Toplam Kalite Yönetimi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2004.
- Oğuztürk, Bekir Sami ve Ünal, Ertuğrul Kutay, “Türkiye’de Vergi Denetiminde Yeni Dönem”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 13, Kasım 2015, 207-237.
- Organ, İbrahim, Vergi Denetimi ve Türkiye Uygulaması, Gazi Kitabevi, Ankara 2008.
- Özdemir, H. Serdar, “Türleri ve Fonksiyonları Bakımından “Denetim” Kavramı”, Vergi Raporu Dergisi, S: 45, Şubat-Mart 2000, 48-56.
- Özker, A. Niyazi, “Vergi Denetiminde Fonksiyonel Yapı ve Denetime Özgü Beklentiler”, Akdeniz İİBF Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 4, Kasım 2002, 172-186.
- Özker, A. Niyazi ve Esener, S. Çağrı, “Kurumsal Bir Vergi Reformu Sürecinde Hedefler Ve Vergilemeye Yönelik Beklentiler”, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, Haziran 2010, 20-32.
- Pehlivan, Osman, Kamu Maliyesi, Murathan Yayınevi, Trabzon 2011.
- Pehlivan, Osman, “Vergi Denetimi ve Vergi Denetiminde Etkinlik”, Vergi Dünyası Dergisi, Ekim 1986, Sayı: 62, 33-42.
- Somuncu, Ahmet, “Yaygın Ve Yoğun Vergi Denetimi: Hukukî Yapı Ve Uygulamanın Değerlendirilmesi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 43, Ocak-Haziran 2014, 133-173.
- Şeker, H. Nezih, Hukuksal Yapısıyla Vergi İncelemesi, Beta Basım Yayım, İstanbul 1994.
- Tecim, Burak Ali Han, Kayıt Dışı Ekonomide Vergi ve Vergi Denetiminin Önemi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2008.
- Tekin, Fazıl ve Çelikkaya, Ali, Vergi Denetimi, (Gözden Geçirilmiş ve Güncelleştirilmiş 8. Baskı), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018.
- Türkiye İstatistik Kurumu, Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2021, Sayı: 45581, 6 Mayıs 2022, Erişim Tarihi: 5 Haziran 2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/ Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2021-45581
- Türk Vergi Kanunları, Vergi Müfettişleri Derneği, Ankara 2022. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, 2021 Faaliyet Raporu, Strateji, Faaliyet İzleme ve Koordinasyon Şube Müdürlüğü, Ankara 2022.
- Yazıcıoğlu, Yahşi ve Erdoğan, Samiye, SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara 2004.
- Yıldız, Yakup, Türkiye’de Vergi Oranlarının Uygunluğu Üzerine Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2011.
- http://www.gib.gov.tr, Erişim Tarihi: 25 Haziran 2022.
- http://www.hmb.gov.tr, Erişim Tarihi: 17 Temmuz 2022.
- http://www.vdk.gov.tr, Erişim Tarihi: 22 Mart 2022.
Year 2023,
Volume: 6 Issue: 1, 11 - 22, 26.07.2023
Abstract
Günümüzde büyüklüğü değişmekle beraber hemen her ülkede görülen kayıt dışı ekonomiyi minimum seviyeye getirebilmek önemli ekonomik ve mali amaçlar arasında yer almaktadır. Bu durumun başlıca sebepleri arasında, kayıt dışı ekonominin vergisel boyutu gelmektedir. Bu noktada da kayıt dışı ekonomi ile mücadele için kullanabilecek araçların başında gelen vergi denetimleri önem kazanmaktadır. Çalışmada, Türkiye’deki vergi denetimlerinin kayıt dışı ekonomiyi önlemedeki rolünü ortaya koyabilmek ve vergi denetimleri ile kayıt dışılığın nasıl minimum seviyeye getirileceğini tespit edebilmek için vergi denetim elemanlarıyla bir anket uygulaması yapılmıştır. Bu kapsamda, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda görev yapan 405 vergi müfettişine anket uygulanmıştır. Anket sonuçlarına göre vergi yükünün fazla olmasının kayıt dışı ekonomiyi artırdığı, vergi kaçakçılığına ilişkin cezaların yeterince caydırıcı olmadığı ve sık sık yapılan vergi aflarının vergi kaçakçılığını ve kayıt dışı ekonomiyi artırdığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Bunların yanı sıra her sektörde kayıt dışılık farklı olduğundan kayıt dışılığın yüksek olduğu sektörlere özel denetim tekniklerinin geliştirilmesi ve toplumsal farkındalığın oluşturması için eğitim yoluyla vergi bilincinin oluşturulması gerektiği katılımcılar tarafından vurgulanan konular olarak ön plana çıkmıştır.
References
- Akdoğan, Abdurrahman, Vergi İncelemesi, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, Yayın No:127, Kalite Matbaası, Ankara 1979.
- Altunışık, Remzi, Coşkun, Recai, Bayraktaroğlu, Serkan ve Yıldırım, Engin, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Sakarya 2005.
- Arslan, Mehmet ve Biniş, Mine, “Vergi Denetiminde Bir Etkinlik Sorunu Olarak Mükellef Seçimi”, 29. Türkiye Maliye Sempozyumu: Kamu Maliyesinde Denetim, 16-20 Mayıs 2014 / Antalya, Tebliğler Kitabı, Beşiz Yayınları, Sakarya 2016, 443-462.
- Aytekin, Serdar, Türkiye’de Vergi Gelirleri ile Vergi Denetimi Arasındaki Nedensellik İlişkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
- Beşel, Furkan, Türkiye’de Vergi Denetiminin Ekonomik ve Hukuki Etkinliği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya 2017.
- Demir, Eyüp, Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadelede Vergi Denetiminin Önemi, Ekin Yayınevi, Ankara 2019.
- Erol, Ahmet, Vergi Felsefesi (Devlet ve Vergi), İSMMMO Yayınları, Yayın No:140, İstanbul 2011.
- Erol, Ahmet, Vergi İncelemesi & Mükellef Hakları, İSMMMO Yayınları, Yayın No:133, İstanbul 2010.
- Eş, Mecit, “1. Oturum Soru - Cevap”, 29. Türkiye Maliye Sempozyumu: Kamu Maliyesinde Denetim, 16-20 Mayıs 2014 / Antalya, Tebliğler Kitabı, Beşiz Yayınları, Sakarya 2016, 84.
- Fırat, Meral, “Türkiye’de Vergi Denetiminde Etkinlik Sorunları ve Özerk Gelir İdaresi”, Türk Dünyası Araştırmaları, Cilt: 110, Sayı: 216, Haziran 2015, 163-184.
- Gez, Hande, Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin Önlenmesinde Vergi Denetiminin Rolü ve Afyonkarahisar İlinde Faaliyet Gösteren Mükelleflere Yönelik Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar 2011.
- Güner, Ümit, Türkiye’de Vergi Bilincinin ve Vergi Ahlakının Oluşmasında Gelir İdaresinin Rolü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2008.
- Hesap Uzmanları Kurulu, Türk Vergi Sistemi ve 50. Yılında Hesap Uzmanları Kurulu, Acar Matbaacılık, İstanbul 1995.
- İdil, Galip, “Gelir Vergisi Sisteminde Beyan Esasının Tetkiki ve İlk Tarhiyat Esasının Teklifi”, Maliye Çalışmaları Dergisi, Sayı: 13, 1967, Erişim Tarihi: 13 Mayıs 2022, https://www.acarindex.com/pdfs/283374
- Karabulut, Kerem, “Türkiye Ekonomisinin Son Yıllardaki Performansı Üzerine Bir Değerlendirme”, Soruyorum Aylık Haber-Yorum Dergisi, S:1, Şubat 2006, 34-36.
- Karaca, Coşkun ve Çam, Yeşim, “Türkiye’de Sosyal Devlet Anlayışının Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, Sayı: 176, Ocak-Haziran 2019, 72-97.
- Kolçak, Menşure, Erzurum’daki Mükelleflerin Vergi Karşısındaki Davranışları, Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Eğitim Yayınları, Erzurum 2000.
- Konukcu Önal, Debi, Türkiye’de ve Avrupa Birliği’nde Vergi Kaçakçılığı, Vergiden Kaçınma, Vergi Denetimi ve Analizi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2011.
- Maliye Hesap Uzmanları Derneği, Denetim İlke ve Esasları I, (Güncelleşmiş ve Genişletilmiş 6. Baskı), Acar Basım, İstanbul 2015.
- Meriç, Metin, “1. Oturum Soru - Cevap”, 29. Türkiye Maliye Sempozyumu: Kamu Maliyesinde Denetim, 16-20 Mayıs 2014 / Antalya, Tebliğler Kitabı, Beşiz Yayınları, Sakarya 2016, 83-84.
- Mert, Cihan, Bilgisayar İnternet Teknolojisinin Vergi Denetimi Üzerine Etkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın 2009.
- Merter, Mehmet Emin, Türkiye’de Vergi Denetimi ve Vergi Denetiminde Etkinliğin Sağlanmasında Toplam Kalite Yönetimi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2004.
- Oğuztürk, Bekir Sami ve Ünal, Ertuğrul Kutay, “Türkiye’de Vergi Denetiminde Yeni Dönem”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 13, Kasım 2015, 207-237.
- Organ, İbrahim, Vergi Denetimi ve Türkiye Uygulaması, Gazi Kitabevi, Ankara 2008.
- Özdemir, H. Serdar, “Türleri ve Fonksiyonları Bakımından “Denetim” Kavramı”, Vergi Raporu Dergisi, S: 45, Şubat-Mart 2000, 48-56.
- Özker, A. Niyazi, “Vergi Denetiminde Fonksiyonel Yapı ve Denetime Özgü Beklentiler”, Akdeniz İİBF Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 4, Kasım 2002, 172-186.
- Özker, A. Niyazi ve Esener, S. Çağrı, “Kurumsal Bir Vergi Reformu Sürecinde Hedefler Ve Vergilemeye Yönelik Beklentiler”, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, Haziran 2010, 20-32.
- Pehlivan, Osman, Kamu Maliyesi, Murathan Yayınevi, Trabzon 2011.
- Pehlivan, Osman, “Vergi Denetimi ve Vergi Denetiminde Etkinlik”, Vergi Dünyası Dergisi, Ekim 1986, Sayı: 62, 33-42.
- Somuncu, Ahmet, “Yaygın Ve Yoğun Vergi Denetimi: Hukukî Yapı Ve Uygulamanın Değerlendirilmesi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 43, Ocak-Haziran 2014, 133-173.
- Şeker, H. Nezih, Hukuksal Yapısıyla Vergi İncelemesi, Beta Basım Yayım, İstanbul 1994.
- Tecim, Burak Ali Han, Kayıt Dışı Ekonomide Vergi ve Vergi Denetiminin Önemi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2008.
- Tekin, Fazıl ve Çelikkaya, Ali, Vergi Denetimi, (Gözden Geçirilmiş ve Güncelleştirilmiş 8. Baskı), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2018.
- Türkiye İstatistik Kurumu, Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2021, Sayı: 45581, 6 Mayıs 2022, Erişim Tarihi: 5 Haziran 2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/ Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2021-45581
- Türk Vergi Kanunları, Vergi Müfettişleri Derneği, Ankara 2022. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, 2021 Faaliyet Raporu, Strateji, Faaliyet İzleme ve Koordinasyon Şube Müdürlüğü, Ankara 2022.
- Yazıcıoğlu, Yahşi ve Erdoğan, Samiye, SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara 2004.
- Yıldız, Yakup, Türkiye’de Vergi Oranlarının Uygunluğu Üzerine Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2011.
- http://www.gib.gov.tr, Erişim Tarihi: 25 Haziran 2022.
- http://www.hmb.gov.tr, Erişim Tarihi: 17 Temmuz 2022.
- http://www.vdk.gov.tr, Erişim Tarihi: 22 Mart 2022.
There are 40 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Economics |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Early Pub Date | July 20, 2023 |
| Publication Date | July 26, 2023 |
| Submission Date | September 14, 2022 |
| Published in Issue | Year 2023Volume: 6 Issue: 1 |
Cited By
TÜRKİYE’DE KAYIT DIŞI EKONOMİNİN BÜYÜKLÜĞÜ VE VERGİ KAYBI (2005-2023)
Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi
https://doi.org/10.31199/hakisderg.1403418
ISSN: 2667-4491
This work is licensed under Creative Commons Attribution 4.0 International License
Turkish Research Journal of Academic Social Science (TURAJAS) is indexed by the following national and international scientific indexing services: