Research Article
BibTex RIS Cite

Yeni Veriler Işığında İslam Mezheplerinin, Ortaya Çıkmasına İlişkin Bir Değdirme

Year 2024, Volume: 7 Issue: 2, 122 - 137, 31.12.2024
https://doi.org/10.59372/turajas.1473335

Abstract

Toplumsal ayrışma endişesi sebebiyle, erken dönem İslam toplumunda Mezhep düşüncesi, olumlu karşılanmamıştır. Bu sosyal, kurumsal yapının erken dönem İslam toplumunda uzun zaman onay görmemesi, ilk Müslüman kuşağın kültürel altyapıları ile ilgili olabileceği gibi, konuya ilişkin Kur’an ayetlerinin yorumundan da kaynaklanabilir. Öte yandan Hz. Peygamberin iftiraka ilişkin telkinleri de onların var olan fiili durumu realist yorumlamalarına bir set oluşturduğu söylenebilir. Sürecin sonraki dönemlerinde kurumsallaşmanın gereği ve sonucu olarak oluşan dini kurumlar olarak mezhepler, kuruldukları merkezlerden taşraya doğru bir yayılım göstererek alanda etkili olmuşlardır. Geleneksel yapı içinde kendine daha fazla yer bulamayan yeni kurumsal yapılar, ana gövdeden kopmanın verdiği “yuvadan atılmış leylek yavrusu” psikozuyla baş etmek adına, kendilerine çeşitli nispetler yapmışlardır. Bu durum mezhep isimlerine yansırken, muhalifini hicvetme, kendini aklama çabası mezhep menşeli uydurma rivayetleri ortaya çıkarmıştır. Sözü edilen bu yeni mezhebin toplumda yayılma hızını, kültürel eğilimler ve söz konusu ekolün dini yaklaşımları belirlemiştir. Siyasal iktidara yakın mezhepler, iktidarlar tarafından desteklenmişken muhalif söylemli mezhepler, iktidarlar tarafından himaye edilmemiş ve dışlanmışlardır. Bu yaklaşımın bir sonucu olarak da İslam geleneğinde her dönemde farklılaşan bir biçimde iktidara muhalif siyasal mezhep ve söylemler, gelişme imkânı bulamamışlardır. Bu çalışmada, İslam mezhep geleneğinin ortaya çıkma sürecine etki eden temel nedenin bir iktidar çekişmesi mi yoksa iman–ibadet ilişkisine dair tartışmalar mı olduğuna dairdir. Mezhepler Tarihine ilişkin klasik değerlendirme mezhepleşmede siyasal etmenlerin diğer tüm etmenlerden daha fazla belirleyici etkisi olduğunu varsayar. Mezhepler tarihçiliği de bu algı üzerine şekillenmiş, Müslüman dünya siyaset algıları temelinde Şiâ ve Sünnî gelenek olmak üzere bi-polar şekillenmiştir. Fakat son dönemlerde ulaşılan daha erken metinlerin geleneksel kabul ve varsayımları yeniden düşünmemiz gerektiğini ortaya koymuş, doğru kabul ettiğimiz yargılarımızı bir kez daha gözden geçirmemizi gerektirmiştir. Sürecin sorunlarına eleştirel bir yaklaşım göstermemizi gerektiren envanter, bu gün elimizde bulunan İbadî metinlerdir. Çalışmadaki amacımız ise literatüre yorum anlamında bir katkı sunmak, süreci bir kez daha düşünmek ve olanın anlaşılmasını kolaylaştırmaktır.

References

  • Âdem, Y. b. (2018). Kitâbu’l-Harâc Çev. OsmanEskicioğlu. Ankara Okulu Yayınları.
  • Akbulut, A. (2017). Sahabe dönemi iktidar kavgası: Alevi Sünni ayrışmasının arka planı. Otto Yayınları.
  • Akdoğan, M. N. (2014). Şii Literatürde Ömer’in Bazı Hadiselerdeki Rolü. Şarkiyat, 12, 86-116. al-Fazârî, ʿAbd Allāh b. Yazīd. (2014). Early Ibāḍī Theology Six kalâm texts by ʿAbd Allâh b. Yazîd al-Fazârî ed. Abdulrahman al-Salimi- Wilferd Madelung. Brill.
  • Albayrak, R. (2019). İmâmiyye Şiası’nda İmamet Delili Olarak Gadir-i Hum. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
  • Aycan, İ. (1997). Emevîler Döneminde Mevâlî ve Zımmîlerin İdaredeki Rolü. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 37(3), 175-190.
  • Aydınlı, O. (2003). Mezheplerin oluşum sürecinde Mevâlî’nin Rolü. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), 1-26.
  • Azimli, M. (2014). Halifelik Tarihine Giriş. Çizgi Yayınları.
  • Bağdadî, A. (1995). el-Fark Beyne’l-Fırak thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamid. Mektebetu’l-Asriye.
  • Bayram, A. (2018). Hilafetin Nass ile Tayini Meselesi. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 50, 79-103.
  • Belâzuri, A. b Y. (2013). Fütuhu’l-Buldan. Çev. Mustafa Fayda. Siyer Yayınları.
  • Buhari, M. b İ. (1422). Sahihu’l-Buhari thk. Muhammed Zuheyr b. Al-Nâsr (1-9). Dâru Tavku’n-Necaât.
  • Cook, M. (1981). Early Muslim Dogma. Cambridge University Press.
  • Curkânî, H. bin İ. E. A. el-Hamzânî. (2002). El-Ebâtil ve’l-Menâkîr ve’s-Sihâh ve’l-Meşâhir thk. Abdulcebbâr
  • Ferîvaî. 2. Cilt (1-2). Dâru’s-Samî’i.
  • Çınar, B. (2020a). Bağlamından Koparılarak İdeolojik Bir Araca Dönüştürülmesi Örneği Olarak: “Menzile”
  • Hadisi. Turkish Academic Research Review, 5, 219-244.
  • Çınar, B. (2020b). İslam Geleneğinde Mezhepleşme Algısı ve Mezhep Olgusu. Akademik-Us, 4(2), 43-70.
  • Çınar, B. (2021a). Dinin Şekillendirdiği Siyasetten Siyasetin Şekillendirdiği Dine. Araştırma Yayınları.
  • Çınar, B. (2021b). Iftirâk Hadisinin Yaygın Olmayan Bir Versiyonuna İlişkin Bir İnceleme. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, 40-56. https://doi.org/10.34085/buifd.983625
  • Dalkılıç, M. (2022). Hicri İkinci Asırda İslam Mezhepleri Ve Coğrafi Dağılımı- 39-60. İçinde Hicri İkinci Asırda İslâmî İlimler- 4 ed. Hidayet Aydar vd. İKSAD Uluslararası Yayınevi.
  • Demir, F. (2022). Maturîdî’de Hilafet ve Raşîd Halifeler. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(18), 735-753.
  • Demircan, A. (2016). İslâm Tarihinin İlk Asrında İktidar Mücadelesi. Beyan Yayınları.
  • Dhakwân, S. ibn. (2001). Epistle of Salim Ibn Dhakwân çev. Fritz Zimmermann -Patricia Crone. Oxford University Press.
  • Dineverî, E. H. A. b D. (2017). el-Ahbâru’t-Tıvâl. Çev. Zekeriya Akman-H. Siyabend Aytemür. Ankara Okulu Yayınları.
  • Ebu Hanife, N. b. S. (2017). Fıkhu’l-Ebsât Çev. Mustafa Öz. İçinde İmam El- Azam’ın beş Eseri. İFAV Yayınları.
  • Ebu Yusuf, Y. b İ. (1979). Kitabu’l Harac. Dâru’l Ma’rife.
  • Eceoğlu, K. (2019). Hz. Ebu Bekir’in Halife Seçiminde Evs Ve Hazreç Kabilelerinin Tutumu Ve Hilafeti Döneminde İdaredeki Rolleri Üzerine Bir İnceleme. The Journal of Academic Social Science, 70, 482-507.
  • el-Makdisî, M. b A. (1968). Ahsenü’t- Tekâsîm fî Ma’rifeti’l-Ekâlîm (M. J. D. Goeje, Ed.). Brill.
  • el-Ömerî, M. N. (2017). Hz. Peygamber’in Sahâbeye İnanç Esaslarını Öğretmede İzlediği Metot Çev. Kılıç Aslan Mavil. KADER Kelam Araştırmaları Dergisi, 15(2), 452-492.
  • El-Halaf, S. b A. (1420). Usulu Mesâilu’l-Akidetu ’İnde’s-Selef ve ’inde’l-Mubtedia (1-2). Y.y.
  • El-Kummî, S. b. A. (1341). Kitabu’l-Makâlât ve’l-Fırak Thk. Muhammed Cevâd Meşkûr. Matbahtu Haydârî.
  • En-Nâmî, A. M. K. (1970). A Description of New Ibadi Manuscripts From North Africa. Journal of Semitic Studies, 15(1), 63-87.
  • En-Nesefî, E. M. (1980). Kitâbu’r-Redd ‘alâ’l-Bida’ nşr. Marie Bernand.
  • Eren, M. E. (2014). Fırkalaşma Olgusu Bağlamında 73 Fırka Rivayetleri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
  • Eş- Şemmâhî, E.-A. (1992). Kitabu’s- Siyer. Vizaret’ü t-Türas’il-Kavmi.
  • Eş’arî, E.-H. (2019). Makalatü’l-İslâmiyyîn Çev. Ömer Aydın, Mehmet Dalkılıç. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
  • Gaiser, A. R. (2010). Muslims, Scholars, Soldiers: The Origin and Elaboration of the Ibâdî Imâmate Traditions. Oxford University Press.
  • Gazzâlî, E. H. (1964). Fadaihu’l-Batiniye thk. Abdurrahman Bedevî. Dâru’l-Kavmiye li Taba’ati ve’n-Neşr.
  • Hakyemez, C. (2004). Şii takiyye inancının teşekkülü. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(6), 129-146.
  • Halifât, A. (2002). Neş’etü’l-hareketi’l-İbâdiyye. et-Metâbiu’z-Zehebiyye.
  • Hamidullah, M. (2003). İslam Peygamberi Çev: Salih Tuğ (1-2). Yeni Şafak Kültür Yayınları.
  • Hanbel, E. A. A. b M. eş-Ş. A. b. (2001). El-Müsned, thk. Şuayb el-Arnaut vd. 50 Cilt. Muessesetu’r-Risale.
  • Hayyat, H. b. (2001). Tarihu Halife b. Hayyât. Çev. Abdulhalik Bakır. Bizim Büro Yayın Dağıtım.
  • İbn Batta el- Ukberî, E. A. (1994). El-İbâne el-Kubrâ thk. Rıdâ el- Mu’tî vd. 9 Cilt. Dâru’r-Râye.
  • İbn Ebi Şeybe, E. B. (2019). Kitâbu’l-Megâzî, Çev: Ramazan Önal -Ahmet Şen. Ankara Okulu Yayınları.
  • İbn Hibbân, E. H. (2017). es- Siretun’n-Nebeviyye ve Ahbârû’l-Hulefa Çev. Harun Bekiroğlu. Ankara Okulu Yayınları.
  • İbn Hişâm, E. M. C. A. İ. (2009). Es-Sîretu’n-Nebeviyye. Dâru İbn Hazm.
  • İbn Mâce, E. A. M. b Y. el-Kazvini. (1975). Sunen ibn Mâce “es-Sunen”, thk. M. Fuâd Abdulbâkî 2 Cilt. Dâru’l-İhyaî Kutubu’l-Arabiyye.
  • İbn Sa’d, E. A. M. (2019). Kitâbu’t-tabakati’l-kebir Çev. Mahmut Polat. Siyer Yayınları.
  • İsferâyînî, E.-M. (1983). et-Tabsir fi’d-Din ve’t- temyizu’l- Fırkate’n-Nâciyete ani’l- Fıraki’l- Hâlikin thk. Kemal Yusuf el-Hut. Alemu’l Kutub.
  • Karaağaç, H. (2013). Ehl-i Sünnet’e Göre Tekfir Problematiği. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 40, 163-186.
  • Kasım b. Sellâm, E. U. (1989). Kitâbu’l-Emvâl. Thk. Muhammed Ammara. Daru’ş Şurûk.
  • Kâsım b. Sellâm, E. U. (2016). Kitabu’l-Emvâl Çev. Cemallettin Saylık. Ankara Okulu Yayınları.
  • Kummî- Nevbahtî, E.-H. M. (2020). Şii Fırkalar Çev. Hasan Onat vd. Ankara Okulu Yayınları.
  • Kuteybe, M. E. M. İ. (1990). el-İmâme ve’s-Siyâse thk. Ali Şirî 2 cilt. Dâru’l-Edva.
  • Kutlu, S. (1996). Salim b. Zekvan’ın Sire Adlı Eserindeki Mürcie İle İlgili Kısmın Tercümesi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 34(1-4), 467-476.
  • Madelung, al-Salimi, W., Abdulrahman (Ed.). (2018). Islamic History and Civilization: Ibāḍī Texts from the 2nd/8th Century. Brill.
  • Malatî, E. H. (2007). et-Tenbîh ve’r-Red alâ Ehli’l-Ehvâi ve’l-Bida thk. M.Zahid Kevseri. Mektebetu’l-Ezheriye li’t-Turas.
  • Memiş, M. (2010). İmamet Teorisi Bağlamında Mu’tezilîlerin Ali Anlayışı. KADER: Kelam Araştırmaları Dergisi, 8(2), 115-146.
  • Muhammed Reşid Rızâ, B. (1947). Resâilu’s-Sunne ve’ş-Şiâ. Dâru’l-Menâr.
  • Nâsır, M. S. (2013). Menhecu’d-daʿva ʿinde’l-İbâdiyye. Dâru Nâsr.
  • Nevbâhtî, E. M. H. b. M. (1936). Fıraku’ş-Şîâ nşr. Muhammed Sâdık. Matbaatu Haydariye.
  • Râzî, E. A. F. M. b Ö. (2018). Allah’ın Aşkınlığı Çev. İbrahim Coşkun. İz Yayıncılık.
  • Seksekî, E.-F. es-. (1996). el-Burhân fî ma‘rifeti ‘akâidi ehli’l-edyân, thk. Bessâm Alî Selâme el-Amûş,. Mektebetu’l-Menâr.
  • Suyutî, C. (1997). Tarihu’l-Hulefa, thk. İbrahim Salih. Dâru Sadr.
  • Şehristânî, E.-F. M. A. (1992). El-Milel ve’n-Nihal thk. Ahmed Fehmi Muhammed. 3 cilt. Dâru’l Kutubu’l-İlmiye.
  • Topçu, A. (2019). İslam mezhepleri tarihi açısından Şeyh Müfîd’in Evâilü’l-Makâlât’ı. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
  • Uysal-Küçük, Ş. Y.-R. (2022). Hz. Ebû Bekir’in İmam Olarak Görevlendirilmesi Rivayetinin Sünnî Şerh Literatürüne Yansımaları. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22, 36-62.
  • Vâkidî, M. bin Ö. (1990). Kitâbu’r- ridde mea nebezeti min fütûhu’l-Irak, thk. Yahya el Cebûrî. Dâru’l-Garbi’l- İslâmî.
  • Van Ess, J. V. (2019). Theology and Society in the Second and Third Centuries of the Hijra “A History of Religious Thought in Early Islam” Çev. Gwendolin Goldbloom. Brill.
  • Yılmaz, N. (2019). Ebu’l-Fazl Abbas Bin Mansur Et-Terimî Es-Seksekî’nin Hayatı “El-Burhan Fî Ma’rifeti Akaidi
  • Ehli’l-Edyan” Adlı Eseri Ve İslam Mezhepleri Tarihi Açısından Önemi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
  • Zekvân, el-İ. S. b. (2016). es-Sire Çev. Harun Yıldız. Ankara Okulu Yayınları.
  • Zorlu, C. (2014). İslam Tarihinde İlk İktidar Mücadelesi. İz Yayıncılık.
  • Zuhrî, İ. Ş. (2016). el-Megazi, İlk Dönem İslam Tarihinde Savaşlar Çev. Mehmet Nur Akdoğan. Ankara Okulu Yayınları.

An Evaluation of The Emergence of Islamic Sects in The Light of New Data

Year 2024, Volume: 7 Issue: 2, 122 - 137, 31.12.2024
https://doi.org/10.59372/turajas.1473335

Abstract

Due to the concern of social separation, the idea of Sect was not received positively in the early Islamic society. The fact that this social and institutional structure was not approved for a long time in the early Islamic society may be related to the cultural background of the first Muslim generation, but it can also be said that it stems from the interpretation of the Qur'anic verses on the subject. It can be said that the Prophet's suggestions on this subject constituted a barrier to their realistic interpretation of the actual situation.Sects, which are a result of the institutionalization process, have become influential in the field by spreading from the centers where they were established to the provinces. Institutional structures, which could not find a place for themselves within the traditional structure, made various comparisons for themselves in order to cope with the psychosis of the stork thrown out of the nest caused by being separated from the main body. His efforts to satirize his opponents and justify himself have resulted in fabricated narratives originating from sects.The speed of spread of a sect is determined by cultural trends and the religious approaches of the school in question. While sects close to the political power were supported by the governments, sects with oppositional discourse were not protected by the governments and were excluded. As a result of this approach, political sects and discourses opposed to the government, which differ in each period in the Islamic tradition, have not had the opportunity to develop.This study examines whether the main reason affecting the emergence of the Islamic sectarian tradition is a power struggle or debates about the relationship between faith and worship. The earlier texts that have been discovered recently have revealed that we need to rethink traditional acceptances and assumptions, and have required us to reconsider our judgments that we accept as true. It is the Ibadi texts we have today that require us to take a critical approach to the problems of the process. Our aim in this is to contribute to the literature in terms of interpretation and to facilitate the understanding of the process.

References

  • Âdem, Y. b. (2018). Kitâbu’l-Harâc Çev. OsmanEskicioğlu. Ankara Okulu Yayınları.
  • Akbulut, A. (2017). Sahabe dönemi iktidar kavgası: Alevi Sünni ayrışmasının arka planı. Otto Yayınları.
  • Akdoğan, M. N. (2014). Şii Literatürde Ömer’in Bazı Hadiselerdeki Rolü. Şarkiyat, 12, 86-116. al-Fazârî, ʿAbd Allāh b. Yazīd. (2014). Early Ibāḍī Theology Six kalâm texts by ʿAbd Allâh b. Yazîd al-Fazârî ed. Abdulrahman al-Salimi- Wilferd Madelung. Brill.
  • Albayrak, R. (2019). İmâmiyye Şiası’nda İmamet Delili Olarak Gadir-i Hum. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
  • Aycan, İ. (1997). Emevîler Döneminde Mevâlî ve Zımmîlerin İdaredeki Rolü. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 37(3), 175-190.
  • Aydınlı, O. (2003). Mezheplerin oluşum sürecinde Mevâlî’nin Rolü. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), 1-26.
  • Azimli, M. (2014). Halifelik Tarihine Giriş. Çizgi Yayınları.
  • Bağdadî, A. (1995). el-Fark Beyne’l-Fırak thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamid. Mektebetu’l-Asriye.
  • Bayram, A. (2018). Hilafetin Nass ile Tayini Meselesi. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 50, 79-103.
  • Belâzuri, A. b Y. (2013). Fütuhu’l-Buldan. Çev. Mustafa Fayda. Siyer Yayınları.
  • Buhari, M. b İ. (1422). Sahihu’l-Buhari thk. Muhammed Zuheyr b. Al-Nâsr (1-9). Dâru Tavku’n-Necaât.
  • Cook, M. (1981). Early Muslim Dogma. Cambridge University Press.
  • Curkânî, H. bin İ. E. A. el-Hamzânî. (2002). El-Ebâtil ve’l-Menâkîr ve’s-Sihâh ve’l-Meşâhir thk. Abdulcebbâr
  • Ferîvaî. 2. Cilt (1-2). Dâru’s-Samî’i.
  • Çınar, B. (2020a). Bağlamından Koparılarak İdeolojik Bir Araca Dönüştürülmesi Örneği Olarak: “Menzile”
  • Hadisi. Turkish Academic Research Review, 5, 219-244.
  • Çınar, B. (2020b). İslam Geleneğinde Mezhepleşme Algısı ve Mezhep Olgusu. Akademik-Us, 4(2), 43-70.
  • Çınar, B. (2021a). Dinin Şekillendirdiği Siyasetten Siyasetin Şekillendirdiği Dine. Araştırma Yayınları.
  • Çınar, B. (2021b). Iftirâk Hadisinin Yaygın Olmayan Bir Versiyonuna İlişkin Bir İnceleme. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, 40-56. https://doi.org/10.34085/buifd.983625
  • Dalkılıç, M. (2022). Hicri İkinci Asırda İslam Mezhepleri Ve Coğrafi Dağılımı- 39-60. İçinde Hicri İkinci Asırda İslâmî İlimler- 4 ed. Hidayet Aydar vd. İKSAD Uluslararası Yayınevi.
  • Demir, F. (2022). Maturîdî’de Hilafet ve Raşîd Halifeler. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(18), 735-753.
  • Demircan, A. (2016). İslâm Tarihinin İlk Asrında İktidar Mücadelesi. Beyan Yayınları.
  • Dhakwân, S. ibn. (2001). Epistle of Salim Ibn Dhakwân çev. Fritz Zimmermann -Patricia Crone. Oxford University Press.
  • Dineverî, E. H. A. b D. (2017). el-Ahbâru’t-Tıvâl. Çev. Zekeriya Akman-H. Siyabend Aytemür. Ankara Okulu Yayınları.
  • Ebu Hanife, N. b. S. (2017). Fıkhu’l-Ebsât Çev. Mustafa Öz. İçinde İmam El- Azam’ın beş Eseri. İFAV Yayınları.
  • Ebu Yusuf, Y. b İ. (1979). Kitabu’l Harac. Dâru’l Ma’rife.
  • Eceoğlu, K. (2019). Hz. Ebu Bekir’in Halife Seçiminde Evs Ve Hazreç Kabilelerinin Tutumu Ve Hilafeti Döneminde İdaredeki Rolleri Üzerine Bir İnceleme. The Journal of Academic Social Science, 70, 482-507.
  • el-Makdisî, M. b A. (1968). Ahsenü’t- Tekâsîm fî Ma’rifeti’l-Ekâlîm (M. J. D. Goeje, Ed.). Brill.
  • el-Ömerî, M. N. (2017). Hz. Peygamber’in Sahâbeye İnanç Esaslarını Öğretmede İzlediği Metot Çev. Kılıç Aslan Mavil. KADER Kelam Araştırmaları Dergisi, 15(2), 452-492.
  • El-Halaf, S. b A. (1420). Usulu Mesâilu’l-Akidetu ’İnde’s-Selef ve ’inde’l-Mubtedia (1-2). Y.y.
  • El-Kummî, S. b. A. (1341). Kitabu’l-Makâlât ve’l-Fırak Thk. Muhammed Cevâd Meşkûr. Matbahtu Haydârî.
  • En-Nâmî, A. M. K. (1970). A Description of New Ibadi Manuscripts From North Africa. Journal of Semitic Studies, 15(1), 63-87.
  • En-Nesefî, E. M. (1980). Kitâbu’r-Redd ‘alâ’l-Bida’ nşr. Marie Bernand.
  • Eren, M. E. (2014). Fırkalaşma Olgusu Bağlamında 73 Fırka Rivayetleri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
  • Eş- Şemmâhî, E.-A. (1992). Kitabu’s- Siyer. Vizaret’ü t-Türas’il-Kavmi.
  • Eş’arî, E.-H. (2019). Makalatü’l-İslâmiyyîn Çev. Ömer Aydın, Mehmet Dalkılıç. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
  • Gaiser, A. R. (2010). Muslims, Scholars, Soldiers: The Origin and Elaboration of the Ibâdî Imâmate Traditions. Oxford University Press.
  • Gazzâlî, E. H. (1964). Fadaihu’l-Batiniye thk. Abdurrahman Bedevî. Dâru’l-Kavmiye li Taba’ati ve’n-Neşr.
  • Hakyemez, C. (2004). Şii takiyye inancının teşekkülü. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(6), 129-146.
  • Halifât, A. (2002). Neş’etü’l-hareketi’l-İbâdiyye. et-Metâbiu’z-Zehebiyye.
  • Hamidullah, M. (2003). İslam Peygamberi Çev: Salih Tuğ (1-2). Yeni Şafak Kültür Yayınları.
  • Hanbel, E. A. A. b M. eş-Ş. A. b. (2001). El-Müsned, thk. Şuayb el-Arnaut vd. 50 Cilt. Muessesetu’r-Risale.
  • Hayyat, H. b. (2001). Tarihu Halife b. Hayyât. Çev. Abdulhalik Bakır. Bizim Büro Yayın Dağıtım.
  • İbn Batta el- Ukberî, E. A. (1994). El-İbâne el-Kubrâ thk. Rıdâ el- Mu’tî vd. 9 Cilt. Dâru’r-Râye.
  • İbn Ebi Şeybe, E. B. (2019). Kitâbu’l-Megâzî, Çev: Ramazan Önal -Ahmet Şen. Ankara Okulu Yayınları.
  • İbn Hibbân, E. H. (2017). es- Siretun’n-Nebeviyye ve Ahbârû’l-Hulefa Çev. Harun Bekiroğlu. Ankara Okulu Yayınları.
  • İbn Hişâm, E. M. C. A. İ. (2009). Es-Sîretu’n-Nebeviyye. Dâru İbn Hazm.
  • İbn Mâce, E. A. M. b Y. el-Kazvini. (1975). Sunen ibn Mâce “es-Sunen”, thk. M. Fuâd Abdulbâkî 2 Cilt. Dâru’l-İhyaî Kutubu’l-Arabiyye.
  • İbn Sa’d, E. A. M. (2019). Kitâbu’t-tabakati’l-kebir Çev. Mahmut Polat. Siyer Yayınları.
  • İsferâyînî, E.-M. (1983). et-Tabsir fi’d-Din ve’t- temyizu’l- Fırkate’n-Nâciyete ani’l- Fıraki’l- Hâlikin thk. Kemal Yusuf el-Hut. Alemu’l Kutub.
  • Karaağaç, H. (2013). Ehl-i Sünnet’e Göre Tekfir Problematiği. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 40, 163-186.
  • Kasım b. Sellâm, E. U. (1989). Kitâbu’l-Emvâl. Thk. Muhammed Ammara. Daru’ş Şurûk.
  • Kâsım b. Sellâm, E. U. (2016). Kitabu’l-Emvâl Çev. Cemallettin Saylık. Ankara Okulu Yayınları.
  • Kummî- Nevbahtî, E.-H. M. (2020). Şii Fırkalar Çev. Hasan Onat vd. Ankara Okulu Yayınları.
  • Kuteybe, M. E. M. İ. (1990). el-İmâme ve’s-Siyâse thk. Ali Şirî 2 cilt. Dâru’l-Edva.
  • Kutlu, S. (1996). Salim b. Zekvan’ın Sire Adlı Eserindeki Mürcie İle İlgili Kısmın Tercümesi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 34(1-4), 467-476.
  • Madelung, al-Salimi, W., Abdulrahman (Ed.). (2018). Islamic History and Civilization: Ibāḍī Texts from the 2nd/8th Century. Brill.
  • Malatî, E. H. (2007). et-Tenbîh ve’r-Red alâ Ehli’l-Ehvâi ve’l-Bida thk. M.Zahid Kevseri. Mektebetu’l-Ezheriye li’t-Turas.
  • Memiş, M. (2010). İmamet Teorisi Bağlamında Mu’tezilîlerin Ali Anlayışı. KADER: Kelam Araştırmaları Dergisi, 8(2), 115-146.
  • Muhammed Reşid Rızâ, B. (1947). Resâilu’s-Sunne ve’ş-Şiâ. Dâru’l-Menâr.
  • Nâsır, M. S. (2013). Menhecu’d-daʿva ʿinde’l-İbâdiyye. Dâru Nâsr.
  • Nevbâhtî, E. M. H. b. M. (1936). Fıraku’ş-Şîâ nşr. Muhammed Sâdık. Matbaatu Haydariye.
  • Râzî, E. A. F. M. b Ö. (2018). Allah’ın Aşkınlığı Çev. İbrahim Coşkun. İz Yayıncılık.
  • Seksekî, E.-F. es-. (1996). el-Burhân fî ma‘rifeti ‘akâidi ehli’l-edyân, thk. Bessâm Alî Selâme el-Amûş,. Mektebetu’l-Menâr.
  • Suyutî, C. (1997). Tarihu’l-Hulefa, thk. İbrahim Salih. Dâru Sadr.
  • Şehristânî, E.-F. M. A. (1992). El-Milel ve’n-Nihal thk. Ahmed Fehmi Muhammed. 3 cilt. Dâru’l Kutubu’l-İlmiye.
  • Topçu, A. (2019). İslam mezhepleri tarihi açısından Şeyh Müfîd’in Evâilü’l-Makâlât’ı. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
  • Uysal-Küçük, Ş. Y.-R. (2022). Hz. Ebû Bekir’in İmam Olarak Görevlendirilmesi Rivayetinin Sünnî Şerh Literatürüne Yansımaları. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22, 36-62.
  • Vâkidî, M. bin Ö. (1990). Kitâbu’r- ridde mea nebezeti min fütûhu’l-Irak, thk. Yahya el Cebûrî. Dâru’l-Garbi’l- İslâmî.
  • Van Ess, J. V. (2019). Theology and Society in the Second and Third Centuries of the Hijra “A History of Religious Thought in Early Islam” Çev. Gwendolin Goldbloom. Brill.
  • Yılmaz, N. (2019). Ebu’l-Fazl Abbas Bin Mansur Et-Terimî Es-Seksekî’nin Hayatı “El-Burhan Fî Ma’rifeti Akaidi
  • Ehli’l-Edyan” Adlı Eseri Ve İslam Mezhepleri Tarihi Açısından Önemi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
  • Zekvân, el-İ. S. b. (2016). es-Sire Çev. Harun Yıldız. Ankara Okulu Yayınları.
  • Zorlu, C. (2014). İslam Tarihinde İlk İktidar Mücadelesi. İz Yayıncılık.
  • Zuhrî, İ. Ş. (2016). el-Megazi, İlk Dönem İslam Tarihinde Savaşlar Çev. Mehmet Nur Akdoğan. Ankara Okulu Yayınları.
There are 75 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Political Science (Other)
Journal Section Research Articles
Authors

Bayram Çınar 0000-0002-4886-7610

Early Pub Date January 1, 2025
Publication Date December 31, 2024
Submission Date April 25, 2024
Acceptance Date November 6, 2024
Published in Issue Year 2024Volume: 7 Issue: 2

Cite

APA Çınar, B. (2025). Yeni Veriler Işığında İslam Mezheplerinin, Ortaya Çıkmasına İlişkin Bir Değdirme. Turkish Research Journal of Academic Social Science, 7(2), 122-137. https://doi.org/10.59372/turajas.1473335

ISSN: 2667-4491

20120

This work is licensed under Creative Commons Attribution 4.0 International License 

20119

Turkish Research Journal of Academic Social Science (TURAJAS) is indexed by the following national and international scientific indexing services:

20096 20097 20098 20126 20127 20128 20147 

20148