Araştırma Makalesi
Bir Kasîde-i Bürde Şerhi Olarak Muhammed b. Mustafa el-Mudurnî’nin “Verdetü’l-Melih fî Şerhi Bürdeti’l-Medih” Adlı Eserinin Mukaddimesinde Öne Çıkan Bedî’ Sanatları
Öz
İslam dünyasında eserlerin mukaddimeleri, genel olarak Allah (cc)’a hamd ve Rasûlüne salavat ile başlamaktadır. Hamdele ve salvele getirilirken de eserin muhtevasına işarette bulunan kelimelerin kullanılmasına özen gösterilmektedir. Bu kısmın ardından أَمَّا بَعْدُ / وَبَعْدُ kelimeleri kullanılarak mukaddimenin asıl kısmına geçiş yapılmaktadır. Bu kısımda ise müellif, eseri niçin kaleme aldığını, eserin önemini, niçin kaleme aldığını, kime ithaf ettiğini açıklamaktadır. Genel itibariyle müellifler, eserlerin mukaddime kısımlarında, nesrin en sanatlı örneklerini ortaya koymaktadırlar. Müellifimiz, Muhammed b. Mustafa el-Mudurnî de Verdetü’l-Meliḥ adlı eserinin mukaddimesinde tasvir ettiğimiz tarzda bir mukaddime örneği ortaya koymuştur. Biz de bu çalışmamızda Verdetü’l-Meliḥ adlı eserin mukaddimesinde yer alan Belagat ilminin üç ana disiplininden biri olup lafzı ve manayı güzelleştirmeyi amaçlayan bedîʿ ilmine dair bazı örnekler üzerinde duracağız.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Brockelman, Carl. Geschıchte Der Arabıschen Litteratur. 5 cilt. Leıden: Brill, 1937
- Bulut, Ali. Belaġat Me‘ânî-Beyân-Bedi‘. İstanbul: İfav. yay. 2015.
- Bursalı Mehmed Tahir. Osmanlı Müellifleri. Haz. M. A. Yekta Saraç. 3 cilt. Ankara: TÜBA, 2016
- Cevherî, İsmail b. Hammad. es-Sıhah Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhu’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdulgafûr Attar. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-Ilm li’l-Melâyîn, 1987.
- Durmuş, İsmail. “Mukaddime”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31/117-118. İstanbul: TDV yayınları, 2020.
- Ebû Hilal el-Askerî, Hasan b. Abdullah b. Sehl b. Saîd. Kitâbü’s-Sınâateyn: el-Kitabe ve’ş-Şiir. thk. Ali Muhammed el-Bicâvî-Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. 1 cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1998.
- Saîdî, Abdülmüteâl. Buğyetü’l-Îzâh li-Telhîsi’l-Miftâh fî Ulûmi’l-Belâga. 4 cilt. Mektebetü’l-Âdâb, 1426.
- Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-Lüga. thk. Muhammed Avad Mur’ib. 8 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabi, 2001.
- Ferâhîdî, Halil b. Ahmed. Kitabü’l-Ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî - İbrahim es-Semerrâî. 8 cilt. Beyrut: Dar ve Mektebetü’l-Hilal, ty.
- Ḥabenneke el-Meydânî, ‘Abdurraḥmân b. Ḥasen. el-Belâgatu'l-‘Arabiyye. 2 cilt. Dımaşḳ: Dâru'l-Ḳalem, 1416/1996.
- İbn Ebi’l-İsba’, Abdülazim b. el-Vâhid b. Zâfir. Tahriru’t-Tahbîr fî Sınâ’ti’ş-Şi’r ve’n-Nesr ve Beyâni İ’cazi’l-Kur’ân. thk. Hıfnî Muhammed Şeref. 1 cilt. Birleşik Arap Cumhuriyeti: Lecne İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, ty.
- İbn Hicce el-Hamevî, Ebû Bekir b. Ali b. Abdillah. Hızânetü’l-Edeb ve Gâyetü’l-Ereb. thk. Isâm Şakiyu. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-Bihâr, 2004.
- İbn Sîde, Ebu'l-Hasen ‘Ali b. İsmâ‘îl el-Mürsî. el-Muhkem ve'l-Muhitu'l-A‘zam. thk. Abdulhamîd Hindâvî. 11 cilt. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-‘Ilmiyye, 2000.
- İbnü’l-Esîr el-Cezerî, Ebu’l-Feth Ziyâüddîn Muhammed b. Abdülkerim. el-Meselü’s-Sâir fî Edebi’l-Kâtib ve’ş-Şâir. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 1 cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1420.
- İbnü’l-Esîr el-Cezerî. el-Câmiʿu'l-Kebîr fî Ṣınâʿti'l-Manẓûm mine'l-Kelâm ve'l-Mens̠ûr. thk. Muṣṭafa Cevâd. 1 cilt. Bağdat: Maṭbaʿatü'l-Mecmaʿi'l-ʿIlmî, 1375.
- ʿİsmâʿîl Paşa, Muḥammed b. Mîr Selîm el-Bâbânî. Îḍâḥu'l-Meknûn fi'ẕ-Ẕeyl ʿalâ Keşfi'ẓ-Ẓunûn ʿan Esâmi'l-Kütübi ve'l-Fünûn. thk. Muḥammed ʿAbdulkâdir ʿAṭâ. 7 cilt. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-ʿIlmiyye, 2008
- Kaçar, Halil İbrahim. “Terşih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40/516. İstanbul: TDV yayınları, 2011.
- Kâsım, Muhammed Ahmed – Dîb, Muhyiddîn. ‘Ulûmu’l-Belâga el-Bedî’ ve’l-Beyân ve’l-Me‘ânî. 1 cilt. Tarablus: el-Müessesetü’l-Hadîse li’l-Küttâb, 2003.
- Kefevî, Ebu’l-Bekâ, el-Külliyyât Mu’cem fî mustalaha ve’l-furuk. thk. Adnan Derviş-Muhammed el-Mısrî. 1 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, ty.
- Keḥḥâle, ʿOmer Rıḍa. Muʿcemu'l-Müellifîn. 13 cilt. Beyrut: Dâru İḥyâi't-Türâs̠i'l-ʿArabî-Mektebetü'l-Mes̠nâ, 1408.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa, Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, ʿAṭıf Efendi Koleksiyonu, 2164, 1b-93a.
- Mudurnî, Muhammed b. Mustafa. Risale Ma’mûle fî Beyani Kâne Yusallî en-Nebiyyu fi’l-Ka’deti’l-Ahîra. Kastamonu: Kastamonu Halk Kütüphanesi, 395, 36b-37a.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa. Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. Almanya: Gottingen State and University Library, VOHD XVIIB4, 148, 1b-81b.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa. Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. Amerika Birleşik Devletleri: Princeton Üniversitesi, Digital Library of the Middle East, Islamic Manuscripts, New Series, no: 993, 1b-88b.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa. Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. Konya: Koyunoğlu Müzesi Kitaplığı, 10528, 1b-78a.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa. Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. Mısır: Daru’l-Kütübi’l-Mısriyye, Edeb Talat, 4577, 1b-87b.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa. Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. Amerika Birleşik Devletleri: Yale Üniversitesi, Beinecke Library, Landberg 40, 6a-88b.
- Nüveyrî, Ahmed b. Abdulvahhab b. Muhammed. Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb. 33 cilt. Kahire: Dâru’l-Kütüb ve’l-Vesâiku’l-Kavmiyye, 1423.
- Teftâzâni, Sa’düddîn. el-Mutavvel Şerh Telhisi Miftahi’l-Ulûm. çev. Zekeriya Çelik 2 cilt. İstanbul: Litera yayıncılık, 2020.
- Ünal, Mehmet, Türk-İslam Edebiyatı: Belagat-Edebi Sanatlar, İstanbul: Lisans Yayınları, 2020.
- Ünal, Mehmet. Kastamonulu Muhammed Eşref Mestî Divanı, Isparta: Fakülte Kitabevi, 2020.
- Ünal, Mehmet. Osmanlı Türkçesi Grameri Sözlüğü, Isparta: El-Yay Yayıncılık, 2016.
Bedi Arts Featured In The Introduction of Muḥammed B. Muṣtafa El-Mudurnî's Work Named "Verdetü'l-Meliḥ Fî Şerḥi Bürdeti'l-Mediḥ" As A Commentary Of Ḳaṣîde-i Burde
Öz
In the Islamic World the introductions of the Works generally begin with praise to Allah and salawat to His Messenger. While prensenting hamdele and salvele, care is taken to use words that indicate the content of the work. After this part, the main part of the introduction is made using the words وَبَعْدُ / أمَّا بَعْد. In this part, the author explains why he wrote the work, the importance of the work, why he wrote it, and to whom he dedicated it. In general, authors present the most artistic axampels of prose in the introduction parts of their Works. Our author is Muhammed b. Mustafa el-Mudurnî also prensented an example of an introduction in the style we described in the introduction of his work Vardatu’l-Malıh. In this study, we will focus on some examples of science of bedi’, which is one of the three main disciplines of the science of Rhetoric, which is included in the introduction of the work called Vardatu’l-Malıh, and aims to beautify the wording and meaning.
Kaynakça
- Brockelman, Carl. Geschıchte Der Arabıschen Litteratur. 5 cilt. Leıden: Brill, 1937
- Bulut, Ali. Belaġat Me‘ânî-Beyân-Bedi‘. İstanbul: İfav. yay. 2015.
- Bursalı Mehmed Tahir. Osmanlı Müellifleri. Haz. M. A. Yekta Saraç. 3 cilt. Ankara: TÜBA, 2016
- Cevherî, İsmail b. Hammad. es-Sıhah Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhu’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdulgafûr Attar. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-Ilm li’l-Melâyîn, 1987.
- Durmuş, İsmail. “Mukaddime”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31/117-118. İstanbul: TDV yayınları, 2020.
- Ebû Hilal el-Askerî, Hasan b. Abdullah b. Sehl b. Saîd. Kitâbü’s-Sınâateyn: el-Kitabe ve’ş-Şiir. thk. Ali Muhammed el-Bicâvî-Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. 1 cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1998.
- Saîdî, Abdülmüteâl. Buğyetü’l-Îzâh li-Telhîsi’l-Miftâh fî Ulûmi’l-Belâga. 4 cilt. Mektebetü’l-Âdâb, 1426.
- Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-Lüga. thk. Muhammed Avad Mur’ib. 8 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabi, 2001.
- Ferâhîdî, Halil b. Ahmed. Kitabü’l-Ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî - İbrahim es-Semerrâî. 8 cilt. Beyrut: Dar ve Mektebetü’l-Hilal, ty.
- Ḥabenneke el-Meydânî, ‘Abdurraḥmân b. Ḥasen. el-Belâgatu'l-‘Arabiyye. 2 cilt. Dımaşḳ: Dâru'l-Ḳalem, 1416/1996.
- İbn Ebi’l-İsba’, Abdülazim b. el-Vâhid b. Zâfir. Tahriru’t-Tahbîr fî Sınâ’ti’ş-Şi’r ve’n-Nesr ve Beyâni İ’cazi’l-Kur’ân. thk. Hıfnî Muhammed Şeref. 1 cilt. Birleşik Arap Cumhuriyeti: Lecne İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, ty.
- İbn Hicce el-Hamevî, Ebû Bekir b. Ali b. Abdillah. Hızânetü’l-Edeb ve Gâyetü’l-Ereb. thk. Isâm Şakiyu. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-Bihâr, 2004.
- İbn Sîde, Ebu'l-Hasen ‘Ali b. İsmâ‘îl el-Mürsî. el-Muhkem ve'l-Muhitu'l-A‘zam. thk. Abdulhamîd Hindâvî. 11 cilt. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-‘Ilmiyye, 2000.
- İbnü’l-Esîr el-Cezerî, Ebu’l-Feth Ziyâüddîn Muhammed b. Abdülkerim. el-Meselü’s-Sâir fî Edebi’l-Kâtib ve’ş-Şâir. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 1 cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1420.
- İbnü’l-Esîr el-Cezerî. el-Câmiʿu'l-Kebîr fî Ṣınâʿti'l-Manẓûm mine'l-Kelâm ve'l-Mens̠ûr. thk. Muṣṭafa Cevâd. 1 cilt. Bağdat: Maṭbaʿatü'l-Mecmaʿi'l-ʿIlmî, 1375.
- ʿİsmâʿîl Paşa, Muḥammed b. Mîr Selîm el-Bâbânî. Îḍâḥu'l-Meknûn fi'ẕ-Ẕeyl ʿalâ Keşfi'ẓ-Ẓunûn ʿan Esâmi'l-Kütübi ve'l-Fünûn. thk. Muḥammed ʿAbdulkâdir ʿAṭâ. 7 cilt. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-ʿIlmiyye, 2008
- Kaçar, Halil İbrahim. “Terşih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40/516. İstanbul: TDV yayınları, 2011.
- Kâsım, Muhammed Ahmed – Dîb, Muhyiddîn. ‘Ulûmu’l-Belâga el-Bedî’ ve’l-Beyân ve’l-Me‘ânî. 1 cilt. Tarablus: el-Müessesetü’l-Hadîse li’l-Küttâb, 2003.
- Kefevî, Ebu’l-Bekâ, el-Külliyyât Mu’cem fî mustalaha ve’l-furuk. thk. Adnan Derviş-Muhammed el-Mısrî. 1 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, ty.
- Keḥḥâle, ʿOmer Rıḍa. Muʿcemu'l-Müellifîn. 13 cilt. Beyrut: Dâru İḥyâi't-Türâs̠i'l-ʿArabî-Mektebetü'l-Mes̠nâ, 1408.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa, Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, ʿAṭıf Efendi Koleksiyonu, 2164, 1b-93a.
- Mudurnî, Muhammed b. Mustafa. Risale Ma’mûle fî Beyani Kâne Yusallî en-Nebiyyu fi’l-Ka’deti’l-Ahîra. Kastamonu: Kastamonu Halk Kütüphanesi, 395, 36b-37a.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa. Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. Almanya: Gottingen State and University Library, VOHD XVIIB4, 148, 1b-81b.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa. Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. Amerika Birleşik Devletleri: Princeton Üniversitesi, Digital Library of the Middle East, Islamic Manuscripts, New Series, no: 993, 1b-88b.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa. Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. Konya: Koyunoğlu Müzesi Kitaplığı, 10528, 1b-78a.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa. Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. Mısır: Daru’l-Kütübi’l-Mısriyye, Edeb Talat, 4577, 1b-87b.
- Mudurnî, Muḥammed b. Muṣtafa. Verdetü’l-Melîḥ fî Şerḥ Bürdeti’l-Medîḥ. Amerika Birleşik Devletleri: Yale Üniversitesi, Beinecke Library, Landberg 40, 6a-88b.
- Nüveyrî, Ahmed b. Abdulvahhab b. Muhammed. Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb. 33 cilt. Kahire: Dâru’l-Kütüb ve’l-Vesâiku’l-Kavmiyye, 1423.
- Teftâzâni, Sa’düddîn. el-Mutavvel Şerh Telhisi Miftahi’l-Ulûm. çev. Zekeriya Çelik 2 cilt. İstanbul: Litera yayıncılık, 2020.
- Ünal, Mehmet, Türk-İslam Edebiyatı: Belagat-Edebi Sanatlar, İstanbul: Lisans Yayınları, 2020.
- Ünal, Mehmet. Kastamonulu Muhammed Eşref Mestî Divanı, Isparta: Fakülte Kitabevi, 2020.
- Ünal, Mehmet. Osmanlı Türkçesi Grameri Sözlüğü, Isparta: El-Yay Yayıncılık, 2016.
Toplam 32 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İslam Araştırmaları (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 3 Temmuz 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 3 Temmuz 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Haziran 2024 |
| Kabul Tarihi | 1 Temmuz 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Cilt: 7 Sayı: 1 |
Kaynak Göster
ISSN: 2667-4491
Bu ürün Creative Commons Attribution 4.0 tarafından lisanslanmıştır.
Türk Akademik Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (TURAJAS) aşağıda verilen Alan Endeksleri tarafından taranmaktadır;