Öz
Bu çalışma Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerinde yüksek öğrenimlerine devam eden üniversite öğrencilerinin ekolojik (karbon) ayak izi farkındalığını ölçmek, ekolojik ayak izi farkındalığı üzerinde etkili olabilecek faktörleri tespit etmek için yapılmıştır. Çalışmaya katılan üniversite öğrencilerinin %3,9 gündelik hayatlarında ekolojik ayak izini çok az düşündüklerini, %41,3’ü orta düzeyde düşündüklerini ve 46,6’sı ise çok fazla düşündüklerini ifade etmiştir. Ekolojik ayak izini düşünme üzerinde etkili olan demografik faktörler önem sırasına göre “öğrencilerin bir işte çalışması”, “yaşları” ve “sınıflarıdır”. Ekolojik ayak izi düşünme sıklığı üzerinde etkili olan kişisel özellikler sırasıyla “tekliği tercih etme”, “mantıklı olma” ve “kalabalığı tercih etmedir”. Ekolojik ayak izi farkındalığı üzerinde etkili olan psikolojik faktörler sırasıyla “üretimde yenilenebilir enerjinin kullanılmasının geleceğimiz için sevindirici olması” ve “doğaya verilen zararı minimuma indirme baskısıdır”. Ekolojik ayak izi farkındalığı üzerinde etkili olan sosyolojik faktörler sırasıyla “biyoçeşitliliği arttırıcı çalışmalara katılma”, “çevre eğitimi dersleri alma”, “ailede çevre bilinci oluşması için çaba gösterme”, “tek kullanımlık ürünlerin kullanımını desteklemedir”. Ekolojik ayak izi farkındalığı üzerinde etkili olan toplumsal duyarlılık faktörleri sırasıyla “ürünleri ekolojik zararına göre alma” ve “dünyadaki gıda krizinden dolayı porsiyonları azaltmadır”. Ekolojik ayak izi farkındalığı üzerinde etkili olan enerji duyarlılığı faktörleri sırasıyla “küçük evleri tercih etme” ve “şehirdeki yenilenebilir enerji üretim kapasitesinin farkında olma” “evdeki enerji kaynaklarının tasarrufu için çalışma”, “geri dönüşümden elde edilen enerjiyi destekleyici çalışmalara katılma” ve “yenilenebilir enerji sistemleriyle ısınmayı tercih etmedir”. Ekolojik ayak izi farkındalığı üzerinde etkili olan gıda duyarlılığı faktörleri sırasıyla “sera ürünlerini tercih etmeme”, “yaşadığı yere yakın yerlerde üretilmiş gıdaları tercih etme”, “tüketimde aşırılığa kaçacak davranışlardan kaçınma”, “beslenmede öncelikli olarak organik tarım ürünlerini tercih etme” ve “gıda atığı üretmemeye çalışmadır”. Ekolojik ayak izi farkındalığı üzerinde etkisi olan biyolojik kapasiteye duyarlılık faktörleri sırasıyla “ortak kullanım alanlarını tercih etme”, “yeşil ekonomiyi destekleyici hareketlere önem verme”, “yanlış sulama yöntemlerinin toprağı bozduğuna inanç” ve “tarım arazilerinin imara açılmasının gıda kıtlığına sebep olacağına inançtır”.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Artvinli, E., Aydın, R., & Terzi, I. (2019). Pre-service teacher education at ecological footprint awareness: Level of classroom teacher candidates. Osmangazi Journal of Educational Research, 6(1), 1–24.
- Baabou, W., Grunewald, N., Ouellet-Plamondon, C., Gressot, M., et al. (2017). The ecological footprint of mediterranean cities: Awareness creation and policy implications. Environmental Science and Policy, 69, 94–104. https ://doi.org/10.1016/j.envsc i.2016.12.013
- Barrett, J., Birch, R., Cherrett, N., & Simmons, C. (2004). An analysis of the policy and education applications of the ecological footprint. Stockholm Environment Institute.
- Bayraktar, S. (2019). Pre-service primary teachers’ ecological footprint awareness: Are there differences based on gender, educational level of parents, and longest-lived place of residence. PUPIL: International Journal of Teaching Education and Learning, 3(1), 230–244. https ://doi.org/10.20319 /pijtel.2019.31.23024 4
- Cevher-Kalburan, N., & Gungor, H. (2019). Ekolojik ayak izi uygulamaları. In D. Pamuk-Kahriman (Ed.), Erken çocukluk döneminde çevre eğitimi ve sürdürülebilirlik (pp. 121–158). Anı Yayıncıllık.
- Ceyhanlı, K. (2019). Turizm lisans öğrencilerinin ekolojik ayak izi farkındalıkları(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- Cortese, D. A. (2003). The critical role of higher education in creating a sustainable future. Planning for Higher Education, 31(3), 15–22.
- Çelik Coşkun, I. ve Sarıkaya, R. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Turkish Studies, 9(5), 1761-1787.
- Destek, M.A., Sinha, A., 2020. Renewable, non-renewable energy consumption,economic growth, trade openness and ecological footprint: evidence from organisation for economic Co-operation and development countries. J. Clean. Prod. 242, 1–11. https://doi.org/10.1016/ j.jclepro.2019.118537.
- Elmaslar Özbaş, E., Yiğit Hunce, S., Özcan H.K & Öngen A (2019). Ecological Footprint Calculation. RECYCLING AND REUSE APPROACHES FOR BETTER SUSTAINABILITY, pp.179-186
- Fatma Demirtaş- Ayhan Çinici - Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Ekolojik Ayak İzleri İle Sürdürülebilir Çevre Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı. 38 Yıl. 2019 Doi: 10.33418/ataunikkefd.549459
- Galli, A., Wiedmannb, T., Ercinc, E., Knoblauchd, D., Ewinge, B. and Giljum, S. (2012). Integrating ecological, carbon and water footprint into a “footprint family” of indicators: definition and role in tracking human pressure on the planet. Ecological Indicators, (16), 100-112.
- Fu, L., Sun, Z., Zha, L., Liu, F., He, L., Sun, X., & Jing, X. (2020). Environmental awareness and proenvironmental behavior within China’s road freight transportation industry: Moderating role of perceived policy effectiveness. Journal of Cleaner Production, 252, 119796. https ://doi.org/10.1016/j.jclep ro.2019.11979 6
- Günal, N. (2018). Üniversite öğrencilerinin ekolojik ayak izi azaltılması ile ilgili eğilimlerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Günal, N., Yücel Işıldar, G. ve Atik, A. D. (2018). Üniversite öğrencilerinin ekolojik ayak izi azaltılması konusundaki eğilimlerinin incelenmesi. Türk Bilim Araştırma Vakfı, 11(4), 34-46.
- Güngör, H. (2019). Bir okul öncesi eğitim kurumunda ekolojik ayak izi uygulamaları ile sürdürülebilir yaşam fırsatlarının geliştirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri, Denizli.
- Güngör, H., & Kalburan, N. C. (2018). Çocuklar için ekolojik ayak izi farkındalık ölceği’nin (EKAYO) geliştirilmesi. International Journal of Early Childhood Education Studies, 3(2), 1–14.
- Gürbüz, I. B., Elcin, N., & Modassır, M. (2019). Awareness level of students towards rural tourism: A case study from Azerbaijan State University. Scientific Papers: Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development, 19(3), 247–257.
- İnci, E., İ. (2019). Antalya il merkezinin ekolojik ayak izinin ve halkın çevresel farkındalık düzeylerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
- Moles, B., Carragher, V., & O’Regan, R. (2008). Pilot study to develop an effective school based EF as a CSBM vehicle. Centre for Environmental Research, University of Limerick.
- Özgen, U. ve Demirci Aksoy, A. (2017). Tüketicilerin ekolojik ayak izi farkındalık düzeyleri (Ankara ili örneği). Third Sector Social Economic Review, 52(3), 46-65.
- Sağer, İ (2019). Bir işletmenin çevre etkisinin ekolojik ayak izi uygulaması ile değerlendirilmesi(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
- Seçme, D. (2019). Ekolojik ayak izi farkındalığı: SDÜ Mimarlık Fakültesi öğrencileri örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
- Sunelcan, Ü. (2020). Yiyecek ve içecek işletmecilerinin ekolojik ayak izi farkındalığı: Balıkesir ilinde bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
- Şahin, H., Erkal, S., & Atesoglu, L. (2018). Determination of ecological footprint awareness of preschool teacher candidates. International Journal of Eurasia Social Sciences, 9(31), 1–12.
- Wackernagel, M. & Rees, W.(1995). Our ecological footprint: reducing human ımpact on the earth. New Society Publishers.
- World Wildlife Fund (WWF). (2012). Türkiye’nin ekolojik ayak izi raporu. Retrieved November 23, 2020, from https ://www.wwf.org.tr/yayin larim iz/rapor larim iz/?1412/turki yenin ekolo jikay akizi bilan cosu. WWF. (2012). Turkey’s ecological footprint report 2012. World Wildlife Fund (WWF-Turkey).
- World Wildlife Fund (WWF). (2018). Living planet report - 2018: aiming higher. In M. Grooten & R. E. Almond (Eds.). Gland: WWF.
- Uyanık, G. A. (2020). Investigation of the ecological footprint awareness levels of classroom teacher candidates. International Electronic Journal of Environmental Education, 10(2), 32–43.
Öz
This study was conducted to measure the ecological (carbon) footprint awareness of university students continuing their higher education in Erzurum, Erzincan, and Bayburt provinces and to identify factors that may be effective in ecological footprint awareness. 3.9% of the university students participating in the study stated that they thought about the ecological footprint very little in their daily lives, 41.3% thought about it at a moderate level, and 46.6% stated that they thought about it a lot in their daily lives. Demographic factors that have an impact on thinking about the ecological footprint are, in order of importance, “students’ employment”, “age” and “grade”. Personal characteristics that have an impact on the frequency of thinking about ecological footprint are “preferring uniqueness”, “being reasonable” and “preferring crowds”, respectively. The psychological factors that affect ecological footprint awareness are “the use of renewable energy in production is good for our future” and “the pressure to minimize the damage to nature”, respectively. Sociological factors that have an impact on ecological footprint awareness are “participating in studies that increase biodiversity”, “taking environmental education courses”, “making an effort to raise environmental awareness in the family” and “supporting the use of disposable products”. Social sensitivity factors that affect ecological footprint awareness are “buying products according to their ecological damage” and “reducing portions due to the world food crisis”, respectively. Energy sensitivity factors that are effective on ecological footprint awareness are “preferring small houses” and “being aware of the renewable energy production capacity in the city”, “working to save energy resources at home”, “participating in studies that support the energy obtained from recycling” and “preferring to warm up with renewable energy systems “, respectively. Food sensitivity factors that have an impact on ecological footprint awareness are respectively “not choosing greenhouse products”, “preferring foods produced close to where one lives”, “avoiding excessive behavior in consumption”, “prioritizing organic agricultural products in nutrition” and “ Trying not to produce food waste”, respectively. Biocapacity sensitivity factors that have an impact on ecological footprint awareness are “preferring common use areas”, “giving importance to movements that support the green economy”, “belief that wrong irrigation methods deteriorate the soil” and “belief that opening agricultural lands for development will cause food shortage”, respectively.
Anahtar Kelimeler
Carbon footprint Ecological Footprint Awareness Perception TRA1
Kaynakça
- Artvinli, E., Aydın, R., & Terzi, I. (2019). Pre-service teacher education at ecological footprint awareness: Level of classroom teacher candidates. Osmangazi Journal of Educational Research, 6(1), 1–24.
- Baabou, W., Grunewald, N., Ouellet-Plamondon, C., Gressot, M., et al. (2017). The ecological footprint of mediterranean cities: Awareness creation and policy implications. Environmental Science and Policy, 69, 94–104. https ://doi.org/10.1016/j.envsc i.2016.12.013
- Barrett, J., Birch, R., Cherrett, N., & Simmons, C. (2004). An analysis of the policy and education applications of the ecological footprint. Stockholm Environment Institute.
- Bayraktar, S. (2019). Pre-service primary teachers’ ecological footprint awareness: Are there differences based on gender, educational level of parents, and longest-lived place of residence. PUPIL: International Journal of Teaching Education and Learning, 3(1), 230–244. https ://doi.org/10.20319 /pijtel.2019.31.23024 4
- Cevher-Kalburan, N., & Gungor, H. (2019). Ekolojik ayak izi uygulamaları. In D. Pamuk-Kahriman (Ed.), Erken çocukluk döneminde çevre eğitimi ve sürdürülebilirlik (pp. 121–158). Anı Yayıncıllık.
- Ceyhanlı, K. (2019). Turizm lisans öğrencilerinin ekolojik ayak izi farkındalıkları(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- Cortese, D. A. (2003). The critical role of higher education in creating a sustainable future. Planning for Higher Education, 31(3), 15–22.
- Çelik Coşkun, I. ve Sarıkaya, R. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Turkish Studies, 9(5), 1761-1787.
- Destek, M.A., Sinha, A., 2020. Renewable, non-renewable energy consumption,economic growth, trade openness and ecological footprint: evidence from organisation for economic Co-operation and development countries. J. Clean. Prod. 242, 1–11. https://doi.org/10.1016/ j.jclepro.2019.118537.
- Elmaslar Özbaş, E., Yiğit Hunce, S., Özcan H.K & Öngen A (2019). Ecological Footprint Calculation. RECYCLING AND REUSE APPROACHES FOR BETTER SUSTAINABILITY, pp.179-186
- Fatma Demirtaş- Ayhan Çinici - Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Ekolojik Ayak İzleri İle Sürdürülebilir Çevre Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı. 38 Yıl. 2019 Doi: 10.33418/ataunikkefd.549459
- Galli, A., Wiedmannb, T., Ercinc, E., Knoblauchd, D., Ewinge, B. and Giljum, S. (2012). Integrating ecological, carbon and water footprint into a “footprint family” of indicators: definition and role in tracking human pressure on the planet. Ecological Indicators, (16), 100-112.
- Fu, L., Sun, Z., Zha, L., Liu, F., He, L., Sun, X., & Jing, X. (2020). Environmental awareness and proenvironmental behavior within China’s road freight transportation industry: Moderating role of perceived policy effectiveness. Journal of Cleaner Production, 252, 119796. https ://doi.org/10.1016/j.jclep ro.2019.11979 6
- Günal, N. (2018). Üniversite öğrencilerinin ekolojik ayak izi azaltılması ile ilgili eğilimlerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Günal, N., Yücel Işıldar, G. ve Atik, A. D. (2018). Üniversite öğrencilerinin ekolojik ayak izi azaltılması konusundaki eğilimlerinin incelenmesi. Türk Bilim Araştırma Vakfı, 11(4), 34-46.
- Güngör, H. (2019). Bir okul öncesi eğitim kurumunda ekolojik ayak izi uygulamaları ile sürdürülebilir yaşam fırsatlarının geliştirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri, Denizli.
- Güngör, H., & Kalburan, N. C. (2018). Çocuklar için ekolojik ayak izi farkındalık ölceği’nin (EKAYO) geliştirilmesi. International Journal of Early Childhood Education Studies, 3(2), 1–14.
- Gürbüz, I. B., Elcin, N., & Modassır, M. (2019). Awareness level of students towards rural tourism: A case study from Azerbaijan State University. Scientific Papers: Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development, 19(3), 247–257.
- İnci, E., İ. (2019). Antalya il merkezinin ekolojik ayak izinin ve halkın çevresel farkındalık düzeylerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
- Moles, B., Carragher, V., & O’Regan, R. (2008). Pilot study to develop an effective school based EF as a CSBM vehicle. Centre for Environmental Research, University of Limerick.
- Özgen, U. ve Demirci Aksoy, A. (2017). Tüketicilerin ekolojik ayak izi farkındalık düzeyleri (Ankara ili örneği). Third Sector Social Economic Review, 52(3), 46-65.
- Sağer, İ (2019). Bir işletmenin çevre etkisinin ekolojik ayak izi uygulaması ile değerlendirilmesi(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
- Seçme, D. (2019). Ekolojik ayak izi farkındalığı: SDÜ Mimarlık Fakültesi öğrencileri örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
- Sunelcan, Ü. (2020). Yiyecek ve içecek işletmecilerinin ekolojik ayak izi farkındalığı: Balıkesir ilinde bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
- Şahin, H., Erkal, S., & Atesoglu, L. (2018). Determination of ecological footprint awareness of preschool teacher candidates. International Journal of Eurasia Social Sciences, 9(31), 1–12.
- Wackernagel, M. & Rees, W.(1995). Our ecological footprint: reducing human ımpact on the earth. New Society Publishers.
- World Wildlife Fund (WWF). (2012). Türkiye’nin ekolojik ayak izi raporu. Retrieved November 23, 2020, from https ://www.wwf.org.tr/yayin larim iz/rapor larim iz/?1412/turki yenin ekolo jikay akizi bilan cosu. WWF. (2012). Turkey’s ecological footprint report 2012. World Wildlife Fund (WWF-Turkey).
- World Wildlife Fund (WWF). (2018). Living planet report - 2018: aiming higher. In M. Grooten & R. E. Almond (Eds.). Gland: WWF.
- Uyanık, G. A. (2020). Investigation of the ecological footprint awareness levels of classroom teacher candidates. International Electronic Journal of Environmental Education, 10(2), 32–43.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Siyaset Bilimi (Diğer) |
| Bölüm | Research Article |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 2 Ocak 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 3 Ocak 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Kasım 2023 |
| Kabul Tarihi | 27 Kasım 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 6 Sayı: 2 |
ISSN: 2667-4491
Bu ürün Creative Commons Attribution 4.0 tarafından lisanslanmıştır.
Türk Akademik Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (TURAJAS) aşağıda verilen Alan Endeksleri tarafından taranmaktadır;