Öz
Bu çalışmada ekonomik kalkınma sürecinde Kamu İktisadi Teşebbüslerinin (KİT) merkezi önemine dikkat çekilmektedir. KİT’ler, gelişmekte olan ülkelerin kalkınma ve sanayileşme sürecini başlatmak ve ileri sanayi ülkeleriyle aradaki kalkınma açığını kapatabilmek için başvurdukları en önemli politika araçlarından biridir. Diğer taraftan KİT’lere ulus devletler tarafından içselleştirilmiş olan kalkınma idealinin somut yansıması olarak bakılmaktadır. Bu doğrultuda KİT’ler gelişmekte olan ülkelerde ekonomik kalkınmanın sağlanması, temel sanayilerin kurulması, işsizliğin ve bölgesel dengesizliklerin azaltılması gibi hedeflerle kurulmuştur. Türkiye’de de KİT’lerin temel kuruluş gerekçesi ekonomik kalkınmayı sağlamak olmuştur. Özellikle 1930-1950 yılları arasında Türkiye ekonomisinin omurgasını KİT’ler oluşturmuştur. Bu dönemde KİT’lerin temel işlevleri ana sanayilerin kurulması, sermaye birikiminin oluşturulması ve yeni teknolojilerin geliştirilmesi olarak belirlenmiştir ve KİT’ler bu işlevleri başarıyla ifa etmişlerdir. Literatürdeki genel kanaat KİT’lerin olmaması durumunda Türkiye ekonomisinin bugünkü gelişmişlik düzeyine ulaşmasının zor olacağı yönündedir.
Anahtar Kelimeler
Kamu İktisadi Teşebbüsleri Ekonomik Kalkınma Türkiye Ekonomisi Kalkınma ve sanayileşme İşsizlik
Kaynakça
- Altunbağ, D. D. ve Türkoğlu, İ. (2015). Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Türkiye Ekonomisindeki Yeri, Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, ss: 32-58.
- Akdemir, S. (2008). Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları ve Ekonomik Sonuçları, İçinde, Çeşitli Yönleriyle Cumhuriyettin 85. Yılında Türkiye Ekonomisi (Editör: Elmas Arslan, G.), Gazi Üniversitesi Hasan Ali Yücel Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, Ankara, ss: 321-3469.
- Barca, M. Erdil, E. Akdeve, E. ve Türkeli, S. (2015). Türkiye’de ve Dünya’da Kamu İşletmeleri: Karşılaştırmalı Araştırma, İnceleme Raporu ve Siyasa Önerileri, TKİB Yayınları:1, Ankara.
- Başkaya, F. (1986). Türkiye Ekonomisinde İki Bunalım Dönemi Devletçilikten 24 Ocak Kararlarına, Birlik Yayınları, Ankara.
- Boratav, K. (1993). Türkiye İktisat Tarihi, Dördüncü Baskı, Gerçek Yayınevi.
- Chang, Ha-J. (2015). Sanayileşmenin Gizli Tarihi, (Çeviren: Akçaoğlu, E), 6. Basım, Efil Yayınevi, Ankara.
- Chang, Ha-J. (2017). Ekonomi Rehberi, (Çeviren: Doğan, Mihriban), 2. Basım, Say Yayınları, İstanbul.
- Delice, G. ve Yavilioğlu, C. (2010). Dönemler İtibariyle Türkiye’de Devlet Ekonomi İlişkileri, İçinde, (Dünya’da ve Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif, (Editörler: Yavilioğlu, C. Delice, G. ve Özsoy, O.) T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Yayını No: 1, Ankara, ss: 289-322.
- Eren, A. A. ve Şimşek, O. (2022). Kamu İktisadi Teşebbüslerinin ve Özelleştirmenin Ekonomi-Politiği: Türkiye Örneği, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (1), ss: 337-361.
- Gillis, M. (1980). The Role of State Enterprises in Economic Development Social Research, Vol. 47, No. 2 (SUMMER 1980), pp: 248-289.
- IMF. (2020). Fiscal Monitor, April 2020: Policies to Support People During the COVID-19 Pandemic, IMF.
- İnsel, A. (1996). Düzen ve Kalkınma Kıskacında Türkiye, (Çeviren: Sönmezay, A.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Karluk, R. (1994). Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme, ESBANK, İstanbul.
- Karluk, R. (2009). Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Türkiye Ekonomisindeki Dönüşüm, 12. Baskı, Beta Basım, İstanbul.
- Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (1994). Türkiye Ekonomisi, Geliştirilmiş 6. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Keyder, Ç. (1989). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, (Çeviren, Tekay, Sabri), İletişim Yayınları, İstanbul.
- Keyder, Ç. (1993). Dünya Ekonomisi İçinde Türkiye (1923-1929), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İkinci Basım, İstanbul.
- Kılıçbay, A. (1991). Türkiye Ekonomisi: Modeller Politikalar Stratejiler, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
- Kök, R. (1995). Ekonomi-Politik Popülizm: Özelleştirme ve KİT’ler, Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Newbery, D. M. (1992), The Role of Public Enterprises in the National Economy, Working Paper Series, Institute for Policy Reform, IPR45, Washington, D.C.
- Övgün, B. (2009). Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsü Olgusu, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları, Ankara.
- Rostow, W. W. (1980). İktisadi Gelişmenin Merhaleleri, (Çeviren: Güngör, Erol), Kalem Yayınları, Ankara.
- Sağlam, D. (1980). Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Yapısı ve Zarar Nedenleri, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, Ankara.
- Shirley, M. ve Nellis J. (1991). Public Enterprise Reform: The Lessons of Experience, EDI Development Studies, The World Bank, Washington, D.C.
- Şanlıoğlu, Ö. (2003). Türkiye’de Özelleştirmenin Önündeki Başlıca Engeller ve Daha İyi Bir Özelleştirmenin Çerçeve Koşulları, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: VII, Sayı: 3-4, ss: 871-894.
- Tezel, Yahya S. (1986). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), Genişletilmiş İkinci Basım. Yurt Yayıncılık. Ankara.
- World Bank. (2023). State-Owned Enterprises: Understanding Their Market Effects And The Need For Competitive Neutrality, https://thedocs.worldbank.org/en/doc/7393715941317143150130022020/original/15444WBSOEWEB.pdf (19.06.2023).
- Yenal, O. (1999). Yarım Yüzyıllık İktisadi Milliyetçilik, 1923-1974, İçinde, İktisat Siyasası Üzerinde İncelemeler, (Yenal, O.), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, ss: 145-159.
Öz
This study draws attention to the central importance of State Economic Enterprises (SOEs) in the economic development process. SOEs are one of the most important policy tools used by developing countries to initiate the development and industrialization process and to close the development gap with advanced industrial countries. On the other hand, SOEs are the concrete reflection of the development ideal internalized by national states. Morever, SOEs were established with objectives such as ensuring economic development in developing countries, establishing basic industries, reducing unemployment and regional imbalances. In Turkiye, the main reason for establishing SOEs was to ensure economic development. Especially between 1930 and 1950, SOEs formed the backbone of the Turkish economy. In this period, the main functions of SOEs were determined as the establishment of main industries, creation of capital accumulation and development of new technologies, and SOEs performed these functions successfully. The general opinion in the literature is that if there were no SOEs, it would be difficult for the Turkish economy to reach its current level of development.
Anahtar Kelimeler
State Economic Enterprises Economic Development Turkish Economy Development and industrialization Unemployment
Kaynakça
- Altunbağ, D. D. ve Türkoğlu, İ. (2015). Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Türkiye Ekonomisindeki Yeri, Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, ss: 32-58.
- Akdemir, S. (2008). Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları ve Ekonomik Sonuçları, İçinde, Çeşitli Yönleriyle Cumhuriyettin 85. Yılında Türkiye Ekonomisi (Editör: Elmas Arslan, G.), Gazi Üniversitesi Hasan Ali Yücel Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, Ankara, ss: 321-3469.
- Barca, M. Erdil, E. Akdeve, E. ve Türkeli, S. (2015). Türkiye’de ve Dünya’da Kamu İşletmeleri: Karşılaştırmalı Araştırma, İnceleme Raporu ve Siyasa Önerileri, TKİB Yayınları:1, Ankara.
- Başkaya, F. (1986). Türkiye Ekonomisinde İki Bunalım Dönemi Devletçilikten 24 Ocak Kararlarına, Birlik Yayınları, Ankara.
- Boratav, K. (1993). Türkiye İktisat Tarihi, Dördüncü Baskı, Gerçek Yayınevi.
- Chang, Ha-J. (2015). Sanayileşmenin Gizli Tarihi, (Çeviren: Akçaoğlu, E), 6. Basım, Efil Yayınevi, Ankara.
- Chang, Ha-J. (2017). Ekonomi Rehberi, (Çeviren: Doğan, Mihriban), 2. Basım, Say Yayınları, İstanbul.
- Delice, G. ve Yavilioğlu, C. (2010). Dönemler İtibariyle Türkiye’de Devlet Ekonomi İlişkileri, İçinde, (Dünya’da ve Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif, (Editörler: Yavilioğlu, C. Delice, G. ve Özsoy, O.) T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Yayını No: 1, Ankara, ss: 289-322.
- Eren, A. A. ve Şimşek, O. (2022). Kamu İktisadi Teşebbüslerinin ve Özelleştirmenin Ekonomi-Politiği: Türkiye Örneği, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (1), ss: 337-361.
- Gillis, M. (1980). The Role of State Enterprises in Economic Development Social Research, Vol. 47, No. 2 (SUMMER 1980), pp: 248-289.
- IMF. (2020). Fiscal Monitor, April 2020: Policies to Support People During the COVID-19 Pandemic, IMF.
- İnsel, A. (1996). Düzen ve Kalkınma Kıskacında Türkiye, (Çeviren: Sönmezay, A.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
- Karluk, R. (1994). Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme, ESBANK, İstanbul.
- Karluk, R. (2009). Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Türkiye Ekonomisindeki Dönüşüm, 12. Baskı, Beta Basım, İstanbul.
- Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (1994). Türkiye Ekonomisi, Geliştirilmiş 6. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Keyder, Ç. (1989). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, (Çeviren, Tekay, Sabri), İletişim Yayınları, İstanbul.
- Keyder, Ç. (1993). Dünya Ekonomisi İçinde Türkiye (1923-1929), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İkinci Basım, İstanbul.
- Kılıçbay, A. (1991). Türkiye Ekonomisi: Modeller Politikalar Stratejiler, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
- Kök, R. (1995). Ekonomi-Politik Popülizm: Özelleştirme ve KİT’ler, Dergâh Yayınları, İstanbul.
- Newbery, D. M. (1992), The Role of Public Enterprises in the National Economy, Working Paper Series, Institute for Policy Reform, IPR45, Washington, D.C.
- Övgün, B. (2009). Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsü Olgusu, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları, Ankara.
- Rostow, W. W. (1980). İktisadi Gelişmenin Merhaleleri, (Çeviren: Güngör, Erol), Kalem Yayınları, Ankara.
- Sağlam, D. (1980). Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Yapısı ve Zarar Nedenleri, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, Ankara.
- Shirley, M. ve Nellis J. (1991). Public Enterprise Reform: The Lessons of Experience, EDI Development Studies, The World Bank, Washington, D.C.
- Şanlıoğlu, Ö. (2003). Türkiye’de Özelleştirmenin Önündeki Başlıca Engeller ve Daha İyi Bir Özelleştirmenin Çerçeve Koşulları, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: VII, Sayı: 3-4, ss: 871-894.
- Tezel, Yahya S. (1986). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), Genişletilmiş İkinci Basım. Yurt Yayıncılık. Ankara.
- World Bank. (2023). State-Owned Enterprises: Understanding Their Market Effects And The Need For Competitive Neutrality, https://thedocs.worldbank.org/en/doc/7393715941317143150130022020/original/15444WBSOEWEB.pdf (19.06.2023).
- Yenal, O. (1999). Yarım Yüzyıllık İktisadi Milliyetçilik, 1923-1974, İçinde, İktisat Siyasası Üzerinde İncelemeler, (Yenal, O.), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, ss: 145-159.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Siyaset Bilimi (Diğer) |
| Bölüm | Derlemeler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 31 Aralık 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 3 Ocak 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 31 Ekim 2023 |
| Kabul Tarihi | 8 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 |
Cited By
YEREL KALKINMADA İSTİHDAMIN ÖNEMİ: BİLGİ VE İLETİŞİM SEKTÖRÜNE İKTİSADİ BİR PERSPEKTİF
Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
https://doi.org/10.56597/kausbed.1425580
ISSN: 2667-4491
Bu ürün Creative Commons Attribution 4.0 tarafından lisanslanmıştır.
Türk Akademik Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (TURAJAS) aşağıda verilen Alan Endeksleri tarafından taranmaktadır;