Türk Akademik Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi

Öz

ÖZET
FAHREDDÎN ER-RÂZÎ DÜŞÜNCESİNDE LAFIZ MANA VE DELÂLET’İN MAHİYETİ (TEFSÎRİ ÖZELİNDE)
Lafız, mana ve delâlet’in önemi ve mahiyetlerinin anlaşılması meselesi, Fahreddîn er-Râzî tarafından ele alınmıştır. Râzî’nin bu meseleyi kapsamlı bir şekilde ele alması, ses vasıtası ile ortaya çıkan lafızlardan oluşan dilin, anlamsal karşılıklarını tartışmaya açmakta ve İslâmî ilimler metodolojisi ile ilgili üzerinde durulması gereken önemli bir alanı ortaya çıkarmaktadır.
Lafız-mana ilişkisi çerçevesinde yer alan bu tartışma, lafızlar vasıtası ile elde edilebilecek hakiki manalara nasıl ulaşılabileceği sorusunu beraberinde getirmektedir.
Gün yüzüne çıkan bu problem doğrultusunda Râzî, lafız-mana ilişkisinde ulaşılması hedeflenen nihaî kesinliğin kavramsal çerçevesini oluşturmaya çalışmıştır.
Hakiki mananın tespitinde gösterdiği çaba, lafızların anlamsal hakikatlerini ortaya çıkarma hususunda önemli bir adım da olsa müfessirin, ulaşılan manaların zan ifade edeceği görüşü eleştirilmiş ve bu alanda söz sahibi âlimler nezdinde kabul görmemiştir.
Bu kapsamda çalışma; Râzî’nin düşünce ve konu ile ilgili eserleri merkezinde, lafız, mana ve delâlet çerçevesinde bu kavramların mahiyetlerini konu edinmektedir.
Teorik çerçevesi araştırılacak mesele, müfessirin fıkıh usûlü anlayışında yer alan dil meseleleri kapsamında da tetkik edilecektir. Bu itibarla Râzî’nin, usûl eserleri de dikkate alınarak, lafız, mana ve delâlet kavramlarının mahiyet araştırması içerisine girilecektir.